Ομιλία συγγραφέα-δημοσιογράφου,Μανώλη ΣταυρακάκηΚύριε Υπουργέ, κύριε Αρχηγέ, κυρίες και κύριοι βουλευτές, κύριε αντιπρόεδρε της ΠΕΑΛΣ, αγαπητοί φίλοι, επίσημοι προσκεκλημένοι, στελέχη του Λιμενικού Σώματος.
Με λυπεί το γεγονός ότι δεν είναι μαζί μας, σε αυτή τη σημαντική εκδήλωση, ο άνθρωπος, στον οποίο ανήκει η πρωτοβουλία για τη συγγραφή αυτού του βιβλίου που κρατάτε στα χέρια σας.
Αντιλαμβανόμαστε όμως όλοι, ότι η απουσία του, υπηρετεί έναν ιερό σκοπό, καθότι,ως στρατιώτης του καθήκοντος, ανέλαβε την υψηλή και πρωτόγνωρη αποστολή, να διαχειριστεί την αερομεταφορά των χιλιάδων εκδρομέων μαθητών, που είχαν εγκλωβιστεί στην Κρήτη.
Σε κάθε περίπτωση, αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σε αυτόν το χώρο, το φυσικό χώρο των στελεχών ενός Σώματος,το οποίο τάχθηκε να υπηρετεί,επί έναν ολόκληρο αιώνα, «το της θαλάσσης μέγα κράτος». Ανθρώπων, που «έχουν φάει τη θάλασσα με το κουτάλι»και έχουν ζήσει, από πρώτο χέρι,όλα αυτά που πραγματεύεται το βιβλίο.
Δεν σας κρύβω ότι ξεκινώντας τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, ένιωθα σαν το ψάρι έξω από το νερό. Στην πραγματικότητα με συνδέει με το συνδικαλιστικό φαινόμενο των ενστόλων, πορεία 30 ετών, όταν ακόμα όλα ήταν υπό απαγόρευση, και όποιος μιλούσε για συνδικαλισμό, αποκτούσε τη δυσμένεια της υπηρεσίας. Το ότι βέβαια δεν έκανα ποτέ πειραϊκό ρεπορτάζ, ήταν για μένα μια ευχάριστη πρόκληση.
Έχει δε ενδιαφέρον, να μοιραστώ μαζί σας ένα γεγονός, όταν κάποτε συναντήθηκα τυχαία με δυο φίλους του πειραϊκού ρεπορτάζ, στο παλιό κτίριο του Υπουργείου, στην οδό Λαμπράκη.Τότε, ο ένας από τους δυο,μάλλον αιφνιδιάστηκε,και μου είπε:
-Τι θες εδώ Σταυρακάκη; Τέλειωσες με το συνδικαλισμό στην αστυνομία και θες να κάνεις τα ίδια και σε μας;
Ήταν μια υπερβολή, αλλά χαρακτηριστική, θα έλεγα, του κλίματος που επικρατούσε τότε στον Πειραιά, όπως και στο Δημόσιας Τάξης, το υπουργείο που κάλυπτα και που ήδη, είχε δρομολογηθεί ο συνδικαλισμός των αστυνομικών.
Το κλίμα αυτό, προμήνυε την άνθηση του συνδικαλισμού και στο λιμάνι.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, μακριά από μένα οποιαδήποτε σκέψη για καπηλεία του έργου των λιμενικών, των αστυνομικών και των πυροσβεστών, τους οποίους ενώνουν πολλά κοινά προβλήματα και κοινοί αγώνες.
Ό,τι κατέκτησαν, το κατέκτησαν,με το σπαθί τους. Τόσο εγώ, όσο και πολλοί άλλοι δημοσιογράφοι του πειραϊκού και του αστυνομικού ρεπορτάζ,επικροτούσαμε τις προσπάθειες όλων εκείνων που ανέτρεψαν τα δεδομένα και έγραψαν ιστορία.
Κυρίες και κύριοι
Θέλω από το βήμα αυτό, να ευχαριστήσω δημοσίως, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΕΑΛΣ, και προσωπικά τον κ. Σαϊτάκη.
Ο τίτλος, θα έλεγα, προέκυψε εντελώς φυσικά.
«Στην ίδια ρότα Υπουργείο Ναυτιλίας, Λιμενικό Σώμα, ΠΕΑΛΣ»
Όποιες αρμοδιότητες και όποια διοικητική υπαγωγή κι αν αποφασίζει η κεντρική εξουσία για τους φορείς αυτούς, θα βρίσκονται στην ίδια γραμμή,γιατί κανείς δεν μπορεί να διασπάσει αυτό που υπηρετούν όλοι μαζί και καθένας ξεχωριστά.
Από γενέσεώς τους.
Από το 1917, που συναντάμε, το πρώτον, την αυτοτελή διεύθυνση Εμπορικού Ναυτικού,
από το ‘19, που έχουμε την ίδρυση του Λιμενικού Σώματος, και
από το ’36, που έχουμε για πρώτη φορά,Υφυπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας.
Παρά τις προσπάθειες που έγιναν κατά καιρούς, κανείς δεν κατάφερε τελικά να ξεριζώσει τα στελέχη του Λιμενικού από το φυσικό τους χώρο, από τη ναυτιλιακή πολιτική, δηλαδή από έναν τομέα, που έχει καταστήσει τη χώρα μας παγκοσμίως γνωστή, και που βέβαια συμβάλλει τα μέγιστα στην ενίσχυση της εθνικής οικονομίας.
Επανέρχομαι,όμως, στο βιβλίο.
Αυτό το βιβλίο, δεν διεκδικεί τον τίτλοούτε της Ιστορίας του Λιμενικού ούτε του ΥΕΝ.
Το έκανε το 1999 με αξιοζήλευτο τρόπο, η Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος, όταν με δική της πρωτοβουλία,κυκλοφόρησεένα μνημειώδες έργο, χαρίζοντάς μας σημαντική βιβλιογραφία, από την οποία άντλησα κι εγώ βασικά στοιχεία.
Κάποια στοιχεία άντλησα επίσηςκαι από το βιβλίο του εξαίρετου συναδέλφου μου, του Σάββα Αθανασίου, ο οποίος το 2009, με αφορμή τα 90χρονα του Λιμενικού Σώματος,προχώρησε σε μια άλλη έκδοση.
Και βέβαια,βασίστηκα και στην επιστημονική τεκμηρίωση της ιστορικής εξέλιξης του ΥΕΝ και του Λιμενικού Σώματος, όπως την έχει καταγράψει,με διάφορα συγγράμματά του,ο εν ενεργεία Αξιωματικός ΛΣ, ο Πλοίαρχος Τρύφων Κοροντζής.
Ο κύριος όγκοςτου νέου βιβλίου, αφορά φυσικά το συνδικαλισμό των λιμενικών και χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια.
Στο πρώτο, γίνεται μια σύντομη αναδρομή στο θεσμό του ΥΕΝ και του Λιμενικού Σώματος, από αρχαιοτάτων χρόνων έως τη στιγμή που γεννιέται το αίτημα για συνδικαλισμό.
Κάποτε, στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, ξένιζε πολλούς η συνδικαλιστική διάσταση του ρόλου τους.Ήταν τεράστια τα οικονομικά συμφέροντα και πολλοί νόμιζαν ότι θα είχαν άλλον έναν μπελά στο κεφάλι τους. Δεν μας φτάνει η ΠΝΟ, θα ‘χουμε και τους λιμενικούς μέσα στα πόδια μας;…, έλεγαν κάποιοι υψηλά ιστάμενοι…
Αυτή ήταν η επικρατούσα αντίληψη στο λιμάνι, διότι το αναφαίρετο δικαίωμα του συνδικαλίζεσθαι, κάποιοι το θεωρούσαν τότε βαρίδι.
Βρισκόμαστε,λοιπόν,στη δεκαετία του ‘80, όπου προβάλλει στον ορίζοντα η αναγκαιότητα της συνδικαλιστικής έκφρασης των βασικών συντελεστών της ναυτιλιακής πολιτικής.
Η κοινή εμφάνιση, το 1988, του συνδικαλισμού των χαμηλόβαθμωνμαζί με αξιωματικούς, μοιάζει να είναι ένας αστάθμητος παράγων.
Αναλυτική αναφορά για όλα αυτά γίνεται στο δεύτερο Κεφάλαιο,όπως επίσης για το χαρακτήρα του Λιμενικού Σώματος,για τα δικαιώματα καιτις υποχρεώσεις του ανθρώπινου δυναμικού του, για το δικαίωμα του «συνδικαλίζεσθαι»που ήταν το μεγάλο ζητούμενο, αλλά και για τις διαφορετικές θέσεις των πολιτικών κομμάτων.
Στη συνέχεια,εξηγούμε γιατί κάποιοι λιμενικοί,θέτοντας σε κίνδυνο την εργασιακή τους υπόσταση, αποφάσισαν να αποδείξουν ότι ακόμα και αυτό το δικαίωμα, δεν είναι «εχθρικό» σε περιβάλλον στρατιωτικής πειθαρχίας.
Αποκαλύπτουμε,ειδικότερα,ποιά στάση κράτησε η πολιτική και η στρατιωτική Ηγεσία,και πώς εξηγείται το παράδοξο, ενώ το ΠΑΣΟΚ,ως κυβερνών κόμμα τότε, ήταν υπέρ του συνδικαλισμού στα Σώματα Ασφαλείας, κάποια στελέχη του, ως υπουργοί Εμπορικής Ναυτιλίας, επικαλούνταντον κίνδυνο της διατάραξης της πειθαρχίας και κυνηγούσαν τους πρωτοπόρους συνδικαλιστές.
Πολλοί ήταν εκείνοι, λοιπόν, που δεν είδαν τον Λιμενικό ως εργαζόμενο, πόσο μάλλον τους αξιωματικούς. Γι’ αυτό και προσπάθησαν να απαγορεύσουν τη λειτουργία του νεοσύστατου σωματείου,σε πείσμα των πολιτικών κομμάτων και των επιστημονικών φορέων, που υποστήριζαν από τότε, ότι υπήρχαν περιθώρια για συνδικαλιστική δράση όχι μόνο στην αστυνομία και στο Λιμενικό -στα κατ’ εξοχήν δηλαδή Σώματα Ασφαλείας- αλλά ακόμα-ακόμα και στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Το «σύστημα» της εποχής εκείνης-χωρίς να εξαιρούμε τους νομάρχες Πειραιά- και όσοι άλλοι πολέμησαν το συνδικαλισμό, αντελήφθησαν ευτυχώς πολύ γρήγορα, ότι η μάχη ήταν χαμένη. Γι’ αυτό και δεν επέμεναν στις διώξεις, στις απειλές και στους εκβιασμούς.
Περνάμε έτσι αναλυτικότερα, στο τρίτο Κεφάλαιο, και στην ίδρυση της Πανελλήνιας Ένωσης Κατώτερου Προσωπικού Λιμενικού Σώματος.
Αναφερόμαστε, ειδικότερα, στις δικαστικές της περιπέτειες και στη μετεξέλιξή τηςσε Πανελλήνια Ένωση Προσωπικού Λιμενικού Σώματος, χωρίς το «κατωτέρων» αυτή τη φορά. Το σωματείο αυτό, ήταν πραγματικά ανοικτό και στους αξιωματικούς, απλώθηκε γρήγορα σε όλες τις υπηρεσίες και επί μια δεκαετία κυριάρχησε στα συνδικαλιστικά δρώμενα του Λιμενικού Σώματος.
Ώσπου,βεβαίως,ωριμάζουν οι συνθήκες για την εμφάνιση των πρώτων αυτόνομων κινήσεων αξιωματικών ΛΣ. Για κάποιους ήταν αναμενόμενη αυτή η εξέλιξη,αφού στην Αστυνομία και στην Πυροσβεστική, υπήρχαν ήδη ξεχωριστά σωματεία αξιωματικών. Στο Λιμενικό,επαναλαμβάνω, ήταν πολύ ισχυρή η δράση της ΠΕΠΛΣ και επομένως, λίγα τα περιθώρια για δυναμική δράση άλλου σωματείου. Παρά ταύτα, υπήρξαν αξιωματικοί που τόλμησαν το 1998,να υψώσουν το ανάστημά τους.
Ηαιτία ήταν πολύ ισχυρή.
Οι πρωτεργάτες του Συνδέσμου Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος, -έτσι ονομαζόταν το πρώτο τους σωματείο- ο αείμνηστος Ιωάννης Γεωργάκος, ο Βασίλης Μπουρνιάς, ο Παναγιώτης Μποτίνης, ο Γιώργος Μαραγκός, ο Αθανάσιος Μπούσιος, επίτιμος αρχηγός σήμερα, και πολλοί άλλοι,είχαναντιδράσει στον τρόπο που τους αντιμετώπιζε ένα μέρος τουΤύπου της εποχής εκείνης, πυροβολώντας τους Λιμενικούς και δη την ηγεσία τους,με αφορμή συγκεκριμένα γεγονότα, όπως ήταν το ναυάγιο του Δύστος, η τραγωδία στο Superfast 3 και άλλα ναυτικά ατυχήματα.
Είμαστε ήδη στο τέταρτο κεφάλαιο και στην ίδρυση του Συνδέσμου Αξιωματικών, στις δυσκολίες που συναντούσαν κι αυτοί, παρά το γεγονός ότι είχαν ξεκινήσει,ως μη συνδικαλιστικός φορέας. Οι πρωτεργάτες Αξιωματικοί, επέλεξαν έναν άλλο δρόμο για να «αναμετρηθούν»με τα προβλήματα. Για να αναδείξουν το ρόλο της ηγεσίας και του Λιμενικού Σώματος, για να ασκήσουν κριτική σε τυχόν λανθασμένες επιλογές των κυβερνώντων, αλλά και για να απαντήσουν στις συκοφαντίες από όπου και αν προέρχονταν, όσο ψηλά κι αν βρίσκονταν αυτοί που προσπαθούσαν να συγκαλύψουν τις δικές τους ευθύνες, όπως είχε γράψει μια εφημερίδα τότε.
Οι ιδρυτές του Συνδέσμου Αξιωματικών, συνειδητοποίησαν όμως έγκαιρα,ότι για να αποκτήσουν το ειδικό οργανωτικό βάρος που χρειάζονταν, ώστε να είναι πιο αποτελεσματικοί, έπρεπε να βαδίσουν χωρίς υπεκφυγές το δρόμο, το συνδικαλιστικό. Με διευθύνσεις και ονόματα, που λέμε.Έπρεπε να παραθέσουν επιχειρήματα, ιδέες και προτάσεις για το φορέα της ναυτιλίας, γι’ αυτή καθ’ αυτή την ουσία της εφαρμοζόμενης πολιτικής στο χώρο τους.
Ήταν μια μεγάλη πρόκληση γι’ αυτούς, αφού η ηγεσία του ΥΕΝ,από τις πρώτες κιόλας μέρες,τούς είχε κλείσει ηχηρά την πόρτα, και χρειάστηκε να επιμείνουν πολύ, για να βρουν γέφυρες διαλόγου και συνεργασίας.
Σε κάθε περίπτωση, έτσι είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, για ν’ ανοίξει τελικά έναλαμπρό κεφάλαιο στο Λ.Σ., θέτοντας κυριολεκτικά προ των ευθυνών τους τα στελέχη του, διότι συνδικαλισμός δεν ήταν μόνο η διεκδίκηση επαγγελματικής φύσεως αιτημάτων. Ήταν και η παρεμβατική τους δράση, ως μέλη ενός απαιτητικού συνδικαλιστικού φορέα,για οτιδήποτε απασχολούσε το Λιμενικό και τη ναυτιλία.
Με τη λειτουργία του Συνδέσμου Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος, αλλά κυρίως το 2002-2003, με τη μετεξέλιξή του σε Πανελλήνια Ένωση Αξιωματικών Λιμενικού Σώματος και με σαφή συνδικαλιστικό προσανατολισμό, συντελείται πλέον η επισφράγιση μιας ιστορικής εποχής, δίχως επιστροφή.
Στο κεφάλαιο αυτό, καταγράψαμε λεπτομερώς τις δραστηριότητες όλων των διοικητικών συμβουλίων, αναδείξαμε σημαντικές πρωτοβουλίες και αντιπαραθέσεις με πολιτικές ηγεσίες και κυβερνήσεις,με τρόπο,όμως, που ο αναγνώστης να παρακολουθεί παράλληλα και τη βασική πολιτική που εφαρμοζόταν στον τομέα τους.
Αυτό προκύπτει κυρίως με την παρουσίαση των πεπραγμένων της εκάστοτε ηγεσίας, κάθε φορά που είχαμε αλλαγή σκυτάλης είτε στο υπουργείο είτε στο αρχηγείο.
Αυτή η παράθεση γεγονότων, συνεχίζεται έως τον επίλογο, ξεχωρίζοντας όμως στο πέμπτοκαι τελευταίο κεφάλαιο, τα χρόνια των Μνημονίων.Από το 2010 και μετά δηλαδή, οπότε παρατηρείται ένας συνδικαλιστικός οργασμός και μια ολομέτωπη σύγκρουση με τα προβλήματα, και κυρίως με τα αίτιά τους.
Ο πρόεδρος της ΠΕΑΛΣ -και το επισημαίνω εν τη απουσία του – εκφράζοντας το σύνολο των συναδέλφων του, ήταν και είναι καταπέλτης με το δημόσιο λόγο του, τώρα αλλά και πρωτύτερα, όταν ήταν γραμματέας του σωματείου. Έβαζε το δάκτυλο επί των τύπων των ήλων και απαιτούσε λύσεις στα προβλήματα, ενώ από τα πρώτα χρόνια των Μνημονίων, διακρίθηκε για τον τολμηρό αντιμνημονιακό του λόγο, επιζητώντας τον καταλογισμό ευθυνών σε όσους έφεραν τη χώρα και συνακόλουθα το Λιμενικό και τους συναδέλφους του, στην κατάσταση που όλοι γνωρίζουμε.
Τι άλλο θα μπορούσα να πω όμωςγια την ΠΕΑΛΣ, χωρίς υποκειμενικές κρίσεις;
Ότι κέρδισε το θαυμασμό μου, παρά τις αρχικές επιφυλάξεις, είτε δικές μου είτε άλλων;
Παραδείγματος χάρη, το1995,για μένα, και σύμφωνα με την τότε θεώρησή μου, ο νομοθέτης εσφαλμένα θεσμοθέτησε τη λειτουργία ξεχωριστών σωματείων για Αξιωματικούς. Αλλά η ζωή έδειξε ότι αλλού ήταν και είναι το πρόβλημα. Όχι τόσο στα οργανωτικά, αλλά στο περιεχόμενο. Στο περιεχόμενο του συνδικαλιστικού λόγου, στη συνέπεια λόγων και έργων των ίδιων των συνδικαλιστών, στις επιδιώξεις τους και στις σχέσεις τους τόσο με τους συναδέλφους και την ηγεσία τους, όσο και με την κοινωνία.
Σίγουρα θα μπορούσε κανείς να πει πολλά, αλλά πιστεύω ότι δεν βοηθά κανέναν η προσωποποίηση ευθυνών ή η αναζήτηση «ενόχων». Άλλωστε, σε γενικές γραμμές, η Ιστορία μάς κρίνει κάποτε όλους.
Εκείνο που έχει σημασία και που το επισημαίνω και στον πρόλογο του βιβλίου, είναι τούτο:
Η πολιτεία της ΠΕΑΛΣ, όλα αυτά τα χρόνια, με τη βοήθεια βεβαίως των αμέτρητων αφανών στελεχών της- μόνο θετικό ενεργητικό έχει να παρουσιάσει. Με τη μελέτη και την εξαγωγή των, εξ αυτής, κρίσιμων συμπερασμάτων, δικαίως διεκδικεί η ίδια το χαρακτηρισμό του «φωτεινού φάρου», και τα πρωτοπόρα στελέχη της, αυτόν του «λαμπρού σηματωρού», σε μια τρικυμιώδη ιστορική εποχή για τη χώρα μας.
Ο συνδικαλισμός της ΠΕΑΛΣ αποτελεί παγιωμένο θεσμό και τούτο αποδεικνύεται περίτρανα από την υψηλού επιπέδου καθημερινή παρεμβατική δράση των στελεχών της.
Ο συνδικαλισμός της ΠΕΑΛΣ, ξεφεύγοντας από τον αρχικό εμπειρικό χαρακτήρα της ενάσκησής του, προσέλαβε σταδιακά, αξιοζήλευτα ποιοτικά χαρακτηριστικά, αποκτώντας μιμητές και από άλλους χώρους. Ένα σωματείο, που πέρασε από χίλια κύματα, κατάφερε το συνδικαλιστικό του στάτους να το εκτινάξει σε θαυμαστά επίπεδα Ομοσπονδίας. Συμμετέχει ενεργά στο κοινό μέτωπο με την ΠΟΑΣΥ -την πρώτη διδάξασα- την ΠΟΑΞΙΑ, την ΠΟΕΥΠΣ, της ΕΑΠΣ και την ΠΟΕΠΛΣ, τις αδελφές Ομοσπονδίες και Ενώσεις, που κατά κοινή ομολογία συνιστούν ένα συμπαγές κίνημα ενστόλων. Εγώ έτσι θα τους αποκαλώ, κι ας λένε κάποιοι ότι δεν είναι τιμητικός ο όρος…
Άραγε, από πότε η στολή, που είναι και το «όπλο» τους, όταν διαδηλώνουν μαζί, αποτελεί παραφωνία;
Μάλλον η στολή που φοράνε, ενοχλεί κάποιους, και αντί να το πουν ανοικτά, επινοούν διάφορες αιτιάσεις για να αποδυναμώσουν το κοινό τους μέτωπο.
Η ΠΕΑΛΣ, λοιπόν, αξιοποιώντας το καταστάλαγμα της επιστήμης και της ναυτοσύνης, με τις επιστημονικές ημερίδες, ως εργαλείο συνδικαλιστικής δράσης, και με τον τεκμηριωμένο της λόγο, δεν ανέβασε απλώς το επίπεδο του συνδικαλισμού στο Λιμάνι. Ανέδειξε το ακόρεστο ενδιαφέρον των στελεχών της για καθημερινή άρθρωση ποιοτικού, ανιδιοτελούς και ανυστερόβουλου συνδικαλιστικού λόγου, με στόχο την αποτελεσματικότερη λειτουργία της σε όλα τα επίπεδα.
Οι αναγνώστες, οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της Ιστορίας, έχουνβέβαια τη δυνατότητα να σχηματίσουν, προσωπική άποψη. Να κρίνουν και να επικρίνουν, αλλά πρέπει να γνωρίζουν ότι δικός μου στόχος ήταν η όσο το δυνατόν αντικειμενικήεξιστόρηση σύγχρονων γεγονότων-που ο ίδιος έχω ζήσει εκ του σύνεγγυς-χωρίς διάθεση ωραιοποίησης, αποστασιοποίησης ή και συσκότισης της αλήθειας.
Έχω σχηματίσει εδραία πεποίθηση ότι, όπως ο αστυνομικός συνδικαλισμός στο παλιό υπουργείο Δημόσιας Τάξης, έχει αφήσει εποχή στα αστυνομικά χρονικά, έτσι και ο συνδικαλισμός της ΠΕΑΛΣ, έχει γράψει τη δική του ιστορία στο πρώτο λιμάνι της χώρας και όχι μόνο.
Υπάρχουν όμως πολλά ανοικτά μέτωπα που ζητούν γενναίες αποφάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ιστορικό της ίδρυσης ή μη Αρχηγείου ΛΣ, η διακλαδική συνεργασία, η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής και πολλά άλλα.
Το ευρύ πεδίο δράσης του Λιμενικού Σώματος, από τα παραδοσιακά θέματα της ναυτιλίας και της επιχειρηματικής δραστηριότητας, τα διοικητικά καθήκοντα, έως τα κρίσιμα ζητήματα της ασφάλειας, της καταπολέμησης του εγκλήματος, της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και άλλα ζητήματα, επιβάλλουν έναν συνδικαλιστικό λόγο κρυστάλλινο, αξιόπιστο και υπεύθυνο, που να αντέχει στις τρικυμισμένες θάλασσες, άλλοτε της ανέξοδης πολιτικής οξύτητας και άλλοτε της σκληρής πραγματικότητας.
Η ιστορία ασφαλώς και δεν σταματά εδώ. Συνεχίζει να γράφεται καθημερινά, παντού εκεί όπου δοκιμάζεται η καρδιά και η ψυχή των ανθρώπων της θάλασσας, και δη των εργατών της, εν στολή είτε χωρίς στολή.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!
