http://limenikina.blogspot.gr-ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Με αφορμή την (μετά από 7 χρόνια αναβολών ) δίκη της 31 03 2015 στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων των σωματεμπόρων ...ιδιοκτητών αλυσίδας αρτοποιείων, που διακινούσαν και εμπορεύονταν γυναίκες, αναδημοσιεύουμε άρθρο για το ΤΡΑΦΙΚΙΝ από το περιοδικό Λιμενική Ρότα (2011).
Η εμπορία ανθρώπων ως σύγχρονη μορφή δουλείας, της Σημαιοφόρου Λ.Σ. ΜΠΙΤΣΙΚΑ Ερασμίας
Η Διεθνική Σωματεμπορία δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Οι άνθρωποι
εμπορεύονταν ανθρώπους και στο παρελθόν. Σήμερα όμως, το φαινόμενο αυτό έχει
γιγαντωθεί, καθώς έχει πάρει ποικίλες μορφές (δεν αφορά μόνο την αγοραπωλησία
δούλων), απλώνεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, αγγίζει εκατομμύρια θύματα και έχει ξεπεράσει κάθε όριο κτηνωδίας
που μπορεί ανθρώπινος νους να φανταστεί. Σίγουρα δεν είναι
εύκολο να παραδεχτούμε πως τόσοι άνθρωποι δίπλα μας είναι δούλοι, καθώς στο
μυαλό μας η δουλεία έχει προ πολλού δια νόμου καταργηθεί! Αν όμως κοιτάξουμε
καλύτερα, θα δούμε πως τα φαινόμενα απατούν. Για να γνωρίσουμε καλύτερα αυτό
το έγκλημα, θα δούμε πιο κάτω αναλυτικά τί είναι, τι περιλαμβάνει, πώς ξεκινά,
ποιες οι συνέπειές του, πως αντιμετωπίζεται από την πολιτεία και ποια η πιθανή
λύση του. Οι μορφές της Διεθνικής Σωματεμπορίας είναι οι εξής: 1. -εμπορία με σκοπό την καταναγκαστική/υποχρεωτική
εργασία κυρίως παιδιών (στην αλιεία, στα μεταλλεία, στις κακαο-φυτείες, στο
εργοστάσιο, στις κατασκευές και κατ’ οίκον εργασία) που εργάζονται συνεχώς για
να «ξεχρεώσουν» ένα υποτιθέμενο, υπέρογκο, οικογενειακό χρέος, το λεγόμενο “dept bontage”, 2. -εμπορία
με σκοπό την καταναγκαστική σεξουαλική εκμετάλλευση και παροχή σεξουαλικών
υπηρεσιών (κυρίως γυναικών και παιδιών), 3. -η επαιτεία, 4. -η
παιδική πορνογραφία, 5. -η εμπορία
βρεφών για υιοθεσία, 6. -η εμπορία
οργάνων/ιστών ή άλλων οργάνων του ανθρωπίνου σώματος και 7.
-η στρατολόγηση ανηλίκων σε ένοπλες ομάδες. Τα θύματά της είναι σύγχρονοι σκλάβοι, δηλαδή άτομα που α)
στερούνται της ελευθερίας τους, β)
το σώμα τους γίνεται αντικείμενο
εμπορικής εκμετάλλευσης και γ) όλα τα παραπάνω συμβαίνουν μέσω της ΒΙΑΣ ή της ΕΠΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΗΣ ΒΙΑΣ (ψυχολογική,
σωματική, λεκτική). Αν θέλαμε
να συνοψίσουμε τα κύρια χαρακτηριστικά του εμπορίου ανθρώπων, θα μιλούσαμε πρώτον για θυματοποιημένα άτομα που
χρησιμοποιούνται ως αντικείμενα συνεχούς
κατανάλωσης. Δεύτερον, ότι
η βαρβαρότητα και η εκμετάλλευση
είναι πλέον συστηματική και οργανωμένη περιλαμβάνοντας
όχι μόνο στιγμιαίες πράξεις βίας αλλά εγκλήματα, όπως είναι τα βασανιστήρια, ο βιασμός, ο φόνος, η
απαγωγή, η καταστροφή του ανθρώπινου μυαλού και τρίτον ότι τα κέρδη
των εκμεταλλευτών είναι τεράστια! Το κυριότερο όμως και πιο σημαντικό
χαρακτηριστικό που κάνει και τη διαφορά με τη δουλεία του παρελθόντος, -εκτός
από το ότι οι δούλοι σήμερα είναι φθηνότεροι- είναι η ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΖΗΤΗΣΗ! Ο ΠΕΛΑΤΗΣ στις
μέρες μας αποτελεί τον κύριο
πρωταγωνιστή του φαινομένου παρά το γεγονός ότι λειτουργεί νόμιμα
στα μάτια της πολιτείας, όχι μόνο της ελληνικής. Δεν
υπάρχει αμφιβολία ότι τα πλοκάμια της Διεθνικής Σωματεμπορίας διαβρώνουν
ανησυχητικά την ανθρώπινη κοινωνία μέσα από την εκμετάλλευση ευπαθών ομάδων,
γυναικών, παιδιών και οικονομικά εξαθλιωμένων ατόμων. Είναι ένα διαρκές έγκλημα
που παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου όπως και
στην Ελλάδα. Αν
σταματήσουμε να κοιτάζουμε και ξεκινήσουμε να βλέπουμε, θα
αντιληφθούμε ότι συμβαίνει γύρω μας, δίπλα μας, ίσως και πολύ κοντά μας! Η
Σωματεμπορία έχει χαρακτηριστεί από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης ως «η πιο απειλητική μορφή παράτυπης
μετανάστευσης λόγω της διαρκώς αυξανόμενης κλίμακας και πολυπλοκότητάς του, η
οποία περιλαμβάνει όπλα, ναρκωτικά και πορνεία». Δυστυχώς, στα μάτια του
νόμου το σωματεμπόριο έχει απλώς να κάνει με την εγκληματικότητα και την
συνεργία. Υπάρχει μια παντελής έλλειψη
κατανόησης για την ωμή βαναυσότητα που περιλαμβάνει, καθώς είναι μια άλλη
μορφή βασανιστηρίου. Το ιδιάζον σε αυτή την περίπτωση είναι ότι συμβαίνει όχι
μόνο σε μια βάναυση, καταπιεστική χώρα, αλλά και σε μια πολυκατοικία του Τορίνο
ή σ’ ένα δασοσκεπές προάστιο της Αττικής. Το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα
Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC)
το περιγράφει ως το ταχύτερα αυξανόμενο
διεθνές οργανωμένο έγκλημα παγκοσμίως. Παραμένει όμως ένα θέμα που δημιουργεί
βαθιές διχογνωμίες αναφορικά με το πώς ορίζεται και πως πρέπει να
αντιμετωπιστεί μεταξύ τόσο των εθνικών όσο και των διεθνών οργανισμών. Σύμφωνα
με τον ορισμό της Σύμβασης του Παλέρμο, που υπέγραψε και η Ελλάδα στις
13 Δεκεμβρίου 2000 και επικύρωσε τον Αύγουστο του 2010(!), ως παράνομη
διακίνηση προσώπων με σκοπό τη σεξουαλική - οικονομική εκμετάλλευση
νοείται «η στρατολόγηση, μεταφορά,
μετακίνηση, εγκατάσταση, στέγαση, η μέριμνα για τη συνέχιση της παραμονής ή την
παραλαβή προσώπων, μέσω της απειλής ή της χρήσης βίας ή άλλων μορφών
εξαναγκασμού, της απαγωγής, του δόλου, της εξαπάτησης, της κατάχρησης εξουσίας,
της κατάχρησης μιας τρωτής ή ευάλωτης θέσης, της προσφοράς ή της αποδοχής
οικονομικού ή άλλου οφέλους για την επίτευξη της σύμφωνης γνώμης ενός προσώπου
το οποίο ασκεί έλεγχο ή εξουσία επί άλλου προσώπου για το σκοπό της
εκμετάλλευσης. Η εκμετάλλευση περιλαμβάνει
κατ’ ελάχιστο: την εκμετάλλευση της πορνείας άλλων ή άλλες μορφές σεξουαλικής
εκμετάλλευσης, την εξαναγκαστική εργασία ή παροχή υπηρεσιών, τη διαμόρφωση
συνθηκών δουλείας (δεσμευτική παροχή υπηρεσιών) ή τη λήψη σωματικών οργάνων. Να
διευκρινίσουμε ότι ως «πρόσωπα» νοούνται και τα παιδιά, δηλαδή άτομα
κάτω των 18 ετών. Στο παρόν άρθρο, ακολουθούμε αυτόν τον ορισμό, και όπου
αναφερόμαστε σε παιδιά εννούμε τους ανήλικους κάτω των 18 ετών.
Τα στοιχεία
Είναι γεγονός πως είναι
δύσκολη έως αδύνατη η πρόσβαση σε αξιόπιστα στοιχεία, γι’ αυτό εδώ θα
παρατεθούν όσα δημοσιεύθηκαν από διάφορους οργανισμούς και φορείς που επιλέξαμε,
προκειμένου ο αναγνώστης σχηματίσει μια όσο το δυνατόν πλήρη εικόνα. Την 09/05/20111 η Judy Boyle, απόφοιτος Harvard και υπεύθυνη εκστρατειών εναντίον του trafficking (thenoproject.org), ανέφερε ότι σήμερα υπάρχουν περισσότεροι
σκλάβοι από πριν από 400 χρόνια, δηλαδή περίπου 27 εκατομμύρια σκλάβοι παγκοσμίως, δηλαδή πάνω από 2 φορές
ο πληθυσμός της Ελλάδας! Όσον αφορά δε στο εμπόριο παιδιών, τα στοιχεία είναι
πιο τραγικά, καθώς μαθαίνουμε πως κάθε
60 δευτερόλεπτα πωλείται ένα παιδί και πως, ενώ πριν από 200 χρόνια αγόραζε
κανείς ένα παιδί με 40.000 δολάρια, σήμερα αρκούν μόλις 50 δολάρια! Η
σωματεμπορία στα παιδιά αγγίζει δυστυχώς πολύ μικρές ηλικίες και η πελατεία τα
θέλει να κατηγοριοποιούνται ως εξής: α) έως 5 ετών, β) 5-12 ετών, γ) έφηβοι και
δ) “the damage group”, παιδιά που υφίστανται οποιασδήποτε
μορφής κακοποίηση. Όσον αφορά δε στα κέρδη από
τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια που εισπράττονται από την δουλεία παγκοσμίως τα 32
δισεκατομμύρια προέρχονται από την ΕΜΠΟΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ! Τα 28 δισεκατομμύρια από
τα 40 προέρχονται ΜΟΝΟ από το Σεξ Τράφικιν, κάτι που φέρνει τη βιομηχανία
του σεξ στη δεύτερη θέση μετά το εμπόριο ναρκωτικών σε έσοδα. Όλα τα παραπάνω σίγουρα
σοκάρουν, όμως, είναι καλύτερο να γνωρίζουμε παρά να αγνοούμε, για να
μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την απάνθρωπη αυτή κατάσταση.
·
Οι
εκτιμήσεις των Αξιωματούχων του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας είναι διαφορετικές.
Πιστεύουν πως περίπου 700.000 με δύο
εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά αποτελούν αντικείμενο διασυνοριακής
διακίνησης και εμπορίας κάπου στον κόσμο κάθε
χρόνο, τροφοδοτώντας μια βιομηχανία με κέρδη που υπολογίζονται ανάμεσα
στα 12 και τα 17 δισεκατομμύρια δολάρια
το χρόνο. Όσον αφορά συγκεκριμένα στο σεξ τράφικιν, σύμφωνα με τα Ηνωμένα
Έθνη, υπάρχουν αυτή τη στιγμή 127 «χώρες
πηγής» που παρέχουν μεγάλους αριθμούς πορνών, κυρίως στην Ασία και την
Ανατολική Ευρώπη και 137 «χώρες
προορισμού».
·
Σύμφωνα με την έκθεση ECPAT (End Child Prostitution, Child Pornography and Trafficking of Children for sexual purposes) για το 2009 το σύγχρονο δουλεμπόριο αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο διεθνές έγκλημα
μετά την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών και την εμπορία όπλων. Η βιομηχανία του trafficking αποφέρει ετησίως 27 δισεκατομμύρια
δολάρια. Αντίστοιχα ο αριθμός των παιδιών που είναι θύματα
σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή μαύρης εργασίας παγκοσμίως υπολογίζεται σε 1,2 εκατομμύρια άτομα. Τα παιδιά αυτά απομακρύνονται
από το σπίτι τους και στρατολογούνται διά της βίας ή της εξαπάτησης ή πωλούνται
απευθείας από τους γονείς και τους οικείους τους στους εμπόρους.
·
Τα
θύματα της εξαναγκαστικής πορνείας , ακόμη κι αν αρχικά συναινούν, παραμένουν
θύματα μιας διαρκούς εκμετάλλευσης στα χέρια των σωματεμπόρων τους. Καθώς
πουλιούνται από τον έναν ιδιοκτήτη στον άλλο, σ’ έναν μακρύ κύκλο βίας και
κατάχρησης, οι γυναίκες αποτελούν εξαιρετικά εμπορεύματα: τα κέρδη είναι
τεράστια, οι πιθανότητες σύλληψης μικρές, οι ποινές γελοίες, και οι γυναίκες
συχνά μπορεί να αναγκαστούν να ξεπληρώσουν τα έξοδα αγοράς και μεταφοράς τους,
με το υποτιθέμενο «χρέος» τους να αποτελεί ένα ακόμη μηχάνευμα για την
υποδούλωσή τους. Μια αναφορά της CIA
εκτιμά ότι οι σωματέμποροι κερδίζουν κατά μέσο όρο 250.000 δολλάρια από την
κάθε γυναίκα. Δεν υπάρχουν όμως αξιόπιστες πληροφορίες για το πόσα χρήματα
ξοδεύονται στο κάθε στάδιο του μακρού ταξιδιού από την αποπλάνηση μέχρι την
εκπόρνευση, ποιος παίρνει ποιο μερίδιο, και πόσα καταβάλλονται στους άντρες και
τις γυναίκες που ενεργούν σαν «συνοδοί» και «αγγελιοφόροι» κατά την διάρκεια
του ταξιδιού.
·
Όσον
αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η επεκτεινόμενη πορνο-βιομηχανία και η βαθειά οικονομική κρίση των χωρών της
Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και ο πόλεμος στη Σερβία προκάλεσαν
μεγάλα κύματα διακίνησης γυναικών και παιδιών στη Δυτική Ευρώπη (πάνω από
120.000 άτομα κατ’ έτος). Όσον αφορά στην χώρα μας ανά έτος περίπου
40.000 γυναίκες και παιδιά αποτελούν θύματα εμπορίας. Τα παιδιά φτάνουν στην Ελλάδα νόμιμα ως
τουρίστες ή παράνομοι μετανάστες κυρίως από την Αλβανία, τη Ρουμανία, άλλες
χώρες των Βαλκανίων ή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης καθώς και την Αφρική για
να μετατραπούν σε σύγχρονους σκλάβους υπό την απειλή της απέλασης από ή της
βίας από τα κυκλώματα που εξαναγκάζουν τα θύματά τους στην πορνεία ή την
παράνομη εργασία. Περίπου 6.000 παιδιά ηλικίας μικρότερης των 16 ετών ζουν
στους δρόμους των μεγαλουπόλεων με το 55% εξ αυτών να είναι πρόσφυγες. Από το
2005 ως το 2010, συνολικά 1916 παιδιά δηλώθηκαν
ως εξαφανισμένα, με τα 8 στα 10 να είναι παιδιά οικονομικών μεταναστών.
Εγκληματογόνοι Παράγοντες και οι Συνέπειες στα
Θύματα του Σεξ Τράφικιν
Ø
Εξετάζοντας
τους παράγοντες που γεννούν το
συγκεκριμένο έγκλημα (push
factors), διαπιστώνουμε
καταρχήν ότι τις τελευταίες δεκαετίες σε οικονομικό επίπεδο η
παγκοσμιοποίηση και οι ελεύθερες αγορές οδήγησαν σε αυξημένη κίνηση κεφαλαίου και εργασίας. Τα σύνορα άνοιξαν για το
εμπόριο, τους επενδυτές και τους επισκέπτες απ’ τις πλουσιότερες χώρες, οι
άνθρωποι, όμως, από τις φτωχότερες χώρες δεν μπορούν να μετακινηθούν τόσο
ελεύθερα. Σε κοινωνικό επίπεδο οι
αυστηροί περιορισμοί και οι νόμοι για
την απαγόρευση της μετανάστευσης έδρασαν βεβαία αποτελεσματικά στο να
κρατούν μακριά εκείνους που ζητούν άσυλο, παράλληλα, όμως, προκάλεσαν την
περιθωριοποίησή και τον αποκλεισμό τους από κάθε κοινωνική δράση. Έτσι, το
σωματεμπόριο άνθησε μέσα σε αυτό τον αφανή κόσμο των φθινουσών οικονομιών,
της φτώχειας, των διακρίσεων, των διεφθαρμένων κυβερνήσεων και των νέων
τεχνολογιών. Εκατομμύρια νέοι άνθρωποι αποτελούν κάθε χρόνο αντικείμενα
σωματεμπορίας σε ανταπόκριση της ζήτησης για φθηνή - δουλική εργασία στην
γεωργία, την οικιακή εργασία, και την βιομηχανία. Επιπλέον, βασικοί παράγοντες αποτελούν η φτώχεια, η ανεργία,
η σοβαρή έλλειψη παιδείας και επαγγελματικών ευκαιριών στις χώρες προέλευσης
των θυμάτων αλλά και οι ασταθείς οικογενειακές συνθήκες (“the runaway”). Μέσα σε αυτά τα πλαίσια η απελπισία και η
τρωτότητα τους στρέφει να αναζητήσουν εργασία και ευκαιρίες διαβίωσης σε
δυτικές χώρες.
Ø
Όσον
αφορά στην Ελλάδα, η διεθνική σωματεμπορία και η εξαναγκαστική πορνεία
προωθήθηκαν βαθιά στην ελληνική κοινωνία με
τις εξαναγκαστικά εκδιδόμενες να κυμαίνονται την προηγούμενη δεκαετία γύρω στις
20.000 και την πελατεία γύρω στο ένα εκατομμύριο. Η πορνεία του
εξαναγκασμού που ανδρώθηκε τη δεκαετία του 1990 συνέστησε μιαν οργανωμένη και
συνεκτική κοινωνικο-οικονομική δομή. Ως προς τις οικονομικές και
ψυχοκοινωνικές συντεταγμένες του εξαναγκασμού στο επίπεδο της πελατείας,
έχουν γίνει οι παρακάτω εκτιμήσεις από τον αναγνωρισμένο Εγκληματολόγο Γρηγόρη
Λάζο: α)την περίοδο 1990-2000 στην
πορνεία διοχετεύθηκαν από την πελατεία 7.300.000.000 ευρώ, το 82-83% των οποίων
(περίπου 6 δις.ευρώ) κατευθύνθηκε στην εξαναγκαστική πορνεία, β) Την πενταετία 1996-2000, ο μέσος πελάτης ξόδεψε 950 - 1000
ευρώ ετησίως για τη μίσθωση πορνικών υπηρεσιών. Η μεγάλη πλειονότητα των
πελατών διοχέτευαν στην αγορά της πορνείας το 7-12% των εισοδημάτων τους και
μια αξιόλογη μειονότητα αυτών (περίπου 80-100.000 χιλιάδες άνδρες) κατανάλωσαν
στην πορνεία έως και 50% των εισοδημάτων τους, με έναν ενθουσιώδη πυρήνα τους
να καταναλώνουν έως και το σύνολο των εισοδημάτων τους ή ακόμα και να
δανείζονται για το σκοπό αυτόν ή/και για να συντηρηθούν, γ) αλλοιώθηκε η σεξουαλική ταυτότητα και ο ευρύτερος κοινωνικός
χαρακτήρας των ανδρών πελατών, καθώς σχετίσθηκαν εμπορευματικά με γυναίκες που
βρίσκονταν κάτω από τη βία των σωματεμπόρων, σε κατάσταση εξαθλίωσης της ζωής,
χωρίς δυνατότητα άρνησης πελάτη ή τύπου υπηρεσίας και έφερναν στην επιφάνεια
της προσωπικότητας εχθρικές ή βαθιά περιφρονητικές προς τη γυναίκα πτυχές του
χαρακτήρα τους.
Ø
Η γνήσια και πολύμορφη εξουθενωτική βία
που εφαρμόζεται στις μαζικά εισαγόμενες αλλοδαπές σε καμία περίπτωση δεν μπορεί
να γίνει αντιληπτή από τον μέσο άνθρωπο σε όλο της το μέγεθος. Κατά κόρον
οι αλλοδαπές αυτές υφίστανται ξυλοδαρμούς,
αγριότητες, κατά συρροή ομαδικούς βιασμούς, στέρηση της προσωπικής της ελευθερίας και
κίνδυνο της σωματικής και ψυχικής της ακεραιότητας,
γενικά κάθε μορφής καταπίεσης. απαγωγή, ψευδείς υποσχέσεις, μεταφορά σε ξένο
μέρος, απώλεια της ελευθερίας, κατάχρηση, βία, και αποστέρηση των μέσων των
αναγκαίων για την επιβίωση.
Τα θύματα απομονώνονται, ελέγχονται με διάφορες ψυχολογικές και σωματικές
τεχνικές, τα αναγκάζουν να γίνουν εξαρτημένοι
χρήστες ναρκωτικών και οινοπνεύματος, εξαπατώνται και τρομοκρατούνται, με
στόχο την καθυπόταξή τους. Όσον αφορά δε στα παιδιά που εξωθούνται στη βιομηχανία του σεξ οι συνέπειες
είναι καταστροφικές, καθώς κακοποιούνται σωματικά, ψυχολογικά και σεξουαλικά,
ενώ σε μεγάλο ποσοστό πάσχουν από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Ø Η αδιάκοπη
εξάρτηση που προκαλεί στο θύμα του ο
δράστης, ο οποίος καταρρακώνοντας και το τελευταίο ψήγμα της αξιοπρέπειάς
του και εκμηδενίζοντας έτσι τη δυνατότητα να σταθεί αυτοτελώς και
αυτοδυνάμως μέσα στο κοινωνικό σύνολο το
υποδουλώνει και το καθιστά υποχείριό του.
Η έκδοση αυτή ως
διαφημιζόμενο προϊόν υποβιβάζει τον
άνθρωπο από υποκείμενο σε αντικείμενο μέσω της εμπορευσιμότητας του σώματός του, προσβάλλει εν γένει την προσωπικότητά του,
μέσω της στέρησης του δικαιώματος ελευθερίας, επιλογής και έκφρασης των συναισθημάτων
του. Ο υποβιβασμός του αγνού και ανιδιοτελούς από τη φύση του έρωτα σε
αγοραίο οδηγεί δε, τόσο στην καταστροφή του θύματος και του θύτη όσο και στη
διαφθορά ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου, αφενός μέσω της αθλιότητας που προκαλεί στον ψυχισμό τόσο του δράστη όσο
και του θύματος της σωματεμπορίας, και αφετέρου, μέσω της ανοχής του κοινωνικού συνόλου συντηρώντας δια της σιωπής του
τέτοιου είδους εγκλήματα.
Δομή και Λειτουργία των Δικτύων Διακίνησης Γυναικών
Εκτός των μικρής κλίμακας
επιχειρήσεων παράνομης διακίνησης υπάρχουν και τα μεγάλα κυκλώματα με
συγκεκριμένη δομή. Σε εισήγησή της η Αστυνόμος Υποδιευθύντρια κ. Αντωνία Ανδρεάκου, επικεφαλής
Ομάδας anti – trafficking του Αρχηγείου Ελληνικής Αστυνομίας ανέφερε βάσει στατιστικής έρευνας πως
τα χαρακτηριστικά των δραστών δεν
προσλαμβάνουν μόνο τη μορφή μεμονωμένων φυσικών προσώπων, τα οποία δρουν
ατομικά και για λογαριασμό τους, αλλά συγκαλύπτονται και από τη δομημένη
συγκρότηση. Πρόκειται για ένα οργανωμένο κύκλωμα 5 – 6 ατόμων, τα οποία μέσω των μεθόδων στρατολόγησης και μέσω της
παράνομης λειτουργίας των γραφείων ευρέσεως εργασίας στοχεύουν να
εξαπατήσουν τα θύματά τους, πείθοντάς τα αρχικά να εγκαταλείψουν την χώρα τους
για μια καλύτερη ζωή στην Ελλάδα. Μετά αφού καταφέρουν να τα μεταφέρουν στη
χώρα μας, μακριά από τον τόπο τους, κατακρατούν τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα,
χρησιμοποιώντας ψυχολογική και σωματική βία
και εξαναγκάζοντάς τα να εργάζονται κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, προκειμένου
να
«ξεχρεώσουν» τα έξοδα τα οποία ισχυρίζονται ότι δαπάνησαν οι δράστες
του
κυκλώματος για να μεταφέρουν τα θύματά τους στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό
παράδειγμα μια ελληνική
ομάδα που πριν από 2 έτη συνελήφθη και αποκαλύφθηκε η δομή της. Είχαν
διακριτούς ρόλους και διαρκή δράση, με σκοπό την οικονομική
και γενετήσια εκμετάλλευση αλλοδαπών γυναικών, από χώρες της Ανατολικής
Ευρώπης
και των Βαλκανίων στην Ελλάδα, αποκομίζοντας τεράστια οικονομικά οφέλη.
Πρόκειται
για έναν 40χρονο και άλλα 17 άτομα. Το κύκλωμα
λειτουργούσε σε πέντε (5) “τομείς – πυρήνες”,
έτσι, ώστε ακόμη και σε περίπτωση εντοπισμού ή σύλληψη μελών της από της
διωκτικές αρχές, να μην είναι δυνατή η πλήρη εξάρθρωσή της. Ο Α΄ τομέας –
πυρήνας είχε ως αποστολή τον εντοπισμό, τη μεταφορά και την προώθηση των
γυναικών – θυμάτων στη χώρα μας. Τις γυναίκες - θύματα έβρισκαν μέλη της
οργάνωσης μέσω αγγελιών στον τοπικό τύπο ή μέσω της ιστοσελίδας του γραφείου
ευρέσεως εργασίας. Στη συνέχεια εξασφάλιζαν τα ταξιδιωτικά έγγραφα, προμήθευαν
με αεροπορικά εισιτήρια τις γυναίκες και τις μετέφεραν στην Ελλάδα. Από τους
αερολιμένες Αθηνών και Θεσσαλονίκης τις παραλάμβαναν άλλα μέλη της οργάνωσης
και στη συνέχεια τις εγκαθιστούσαν σε διαμερίσματα τα οποία είτε ενοικίαζαν,
είτε ήταν ιδιοκτησίας αρχηγικών μελών της οργάνωσης. Στον Β΄ τομέα – πυρήνα περιλαμβάνονταν
νυκτερινά κέντρα διασκέδασης (strip
tease) στην Αθήνα. Η “διαχείριση” και ο έλεγχος των γυναικών
είχε ανατεθεί σε κατώτερα στην ιεραρχία μέλη της οργάνωσης τα οποία απλώς
εκτελούσαν εντολές. Στον Γ΄ τομέα
– πυρήνα ανήκαν τέσσερα νυκτερινά κέντρα διασκέδασης, στη Λαμία, στη
Σκύδρα Πέλλας, στη Φλώρινα και στην επαρχιακή οδό Λάρισας - Καρδίτσας.
Η οργάνωση τα χρησιμοποιούσε για να μεταφέρει όσες από τις γυναίκες δεν
υπάκουαν στις οδηγίες της, ώστε να τις αποκόψουν από τις υπόλοιπες και έτσι να
κάμψουν την αντίστασή τους! Στο Δ΄ και
Ε΄ τομέα – πυρήνα ανήκαν τα άτομα που είχαν αναλάβει την νομιμοποίηση
των γυναικών που εισέρχονταν στη χώρα μας, είτε μέσω αιτήσεων για τη
χορήγηση πολιτικού ασύλου, είτε με την κατάρτιση πλαστών πιστοποιητικών, για
την τέλεση εικονικών γάμων! Τέλος, στον
ΣΤ΄ τομέα – πυρήνα είχε ανατεθεί το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος
που συγκεντρωνόταν από τα μέλη της εγκληματικής οργάνωσης καθώς και τους
υπεύθυνους – διαχειριστές των νυκτερινών κέντρων, ανά τομέα των παράνομων
δραστηριοτήτων. Τα κέρδη αυτά νομιμοποιούνταν κυρίως μέσω γνωστής αλυσίδας καταστημάτων,
της οποίας ο ιδιοκτήτης ήταν ο εγκέφαλος! Επιπλέον μεγάλα χρηματικά ποσά
διοχετεύονταν στο εξωτερικό και ειδικότερα στη Ρωσία, μέσω των εταιρειών
ταχυμεταφοράς χρημάτων.
Η Λύση στο Πρόβλημα και η Συμβολή του
Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής
Το εν λόγω
έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων συνιστά μία από τις σοβαρότερες προσβολές της
αξιοπρέπειας του ατόμου και γι’ αυτό
πρέπει να αντιμετωπίζεται από την Πολιτεία αφενός μέσω του νομοθετικού της
πλαισίου και αφετέρου μέσω των δικαστικών και κατασταλτικών της μηχανισμών με την μεγαλύτερη δυνατή αυστηρότητα.
Η κατάσταση όμως στην Ελλάδα συχνά είναι απογοητευτική παρά τις ομολογουμένως
δυνατές προσπάθειες για συμμόρφωση με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες. Συγκεκριμένα, οι συστάσεις
που της έχουν υποβληθεί για θέματα αναφορικά α) με τον εντοπισμό των θυμάτων,
β) την προστασία των θυμάτων και γ) την τιμωρία των διακινητών
συνεχίζουν δυστυχώς να παραμένουν ανεφάρμοστες. Σύμφωνα με την Έκθεση του 2008 για την Εμπορία Ανθρώπων από το Γραφείο
Παρακολούθησης και Καταπολέμησης της Εμπορίας Ανθρώπων διαπιστώνεται, ότι, ενώ
η Ελλάδα συνέχισε να χρηματοδοτεί προγράμματα πρόληψης στις χώρες προέλευσης
των θυμάτων, να συγχρηματοδοτεί προγράμματα εκπαίδευσης κατά της εμπορίας και
να έχει ξενώνες για τα θύματα στην Ελλάδα, σήμερα οι ξενώνες παραμένουν
αχρησιμοποίητοι και οι λίγοι διακινητές που έχουν καταδικαστεί δεν εκτίουν τις
επιβληθείσες ποινές. Επιπλέον, πολλές εκθέσεις ΜΚΟ αναφέρουν ότι α)καταδικασμένοι διακινητές που
αντιμετωπίζουν ποινές μακροχρόνιας κάθειρξης, αποφυλακίζονται με εγγύηση εν
αναμονή εκδίκασης της έφεσης, β)μερικοί
τοπικοί αστυνομικοί δωροδοκούνται ή αποδέχονται σεξουαλικές υπηρεσίες από
διακινητές παρέχοντας ταυτόχρονα «προστασία» σε καταστήματα που εμπλέκονται
στην εμπορία ανθρώπων ή παραβλέπουν το πρόβλημα, γ) ορισμένοι Έλληνες προξενικοί υπάλληλοι στο εξωτερικό
διευκολύνουν την εμπορία χορηγώντας με πλήρη γνώση τους θεωρήσεις διαβατηρίων
σε αλλοδαπά θύματα εμπορίας. Έτσι, η
ανεπαρκής προστασία τόσο των αναγνωρισμένων όσο και των πιθανών θυμάτων
εμπορίας παραμένουν ως σοβαροί λόγοι ανησυχίας για το μέλλον. Παρά τα
δυσοίωνα αυτά δεδομένα, καμία προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος δεν πάει
χαμένη, έστω και αν τα θύματα που τελικά γλυτώνουν από τα κυκλώματα είναι λίγα.
Είναι αλήθεια ότι, ενώ η συγκεκριμένη
μορφή εμπορευματικής (οικονομικής και σεξουαλικής) εκμετάλλευσης γυναικών και
παιδιών εντοπίσθηκε ως αξιοπρόσεκτο
φαινόμενο με δυσμενείς συνέπειες στην κοινωνία από το 1992 και συχνότερα
το 1993, ωστόσο, η ελληνική πολιτεία καθυστέρησε σχεδόν μία πενταετία να
αποδεχθεί το ζήτημα ως αντικείμενο συστηματικής ενασχόλησης.
Εκτιμούμε
πως λύση χωρίς συντονισμένη προσπάθεια δεν υπάρχει. Οι ελληνικές
αρχές, συμπεριλαμβανομένου και του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής,
οφείλουν να ασχοληθούν πιο συστηματικά
με το πρόβλημα και να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια. Έτσι, γνώμη μας
είναι πως τα Σώματα Ασφαλείας πρέπει να
συνεργάζονται πιο στενά με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) και τη Διεθνή
Αμνηστεία για τον εντοπισμό θυμάτων στις περιοχές δικαιοδοσίας τους και
την καλύτερη προστασία ΠΑΙΔΙΩΝ - ΘΥΜΑΤΩΝ εμπορίας. Τα στελέχη του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής δεν είναι
λιγότερο ενήμεροι από τους αστυνομικούς συναδέλφους τους για το φαινόμενο της
παράνομης διακίνησης ανθρώπων ούτε λιγότερο αρμόδιοι για την παρέμβαση και
αντιμετώπιση του. Αν και το κύριο πεδίο δράσης τους είναι η δίωξη των
παράτυπα εισερχομένων μεταναστών, συχνά τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχουν πληροφορηθεί ή
έχουν γίνει οι ίδιοι μάρτυρες περιστατικών μετακίνησης αλλοδαπών
γυναικών από τα λιμάνια σε κέντρα διασκέδασης της περιοχής τους, έχοντας
συνδράμει παράλληλα και την Ελληνική Αστυνομία σε υποθέσεις διακίνησης και
εμπορίας ατόμων κυρίως στην περιφέρεια. Σε αυτό το πλαίσιο κρίνουμε επιτακτική τη διαρκή μετεκπαίδευση όλων των
Στελεχών του ΛΣ-ΕΛ.ΑΚΤ. (είτε με τη μορφή σεμιναριακών μαθημάτων από
ΜΚΟ είτε αναγνωρισμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων από οργανισμούς του εσωτερικού/εξωτερικού),
ιδιαίτερα όσων υπηρετούν στην επαρχία και δή στις περιοχές εισόδου των
μεταναστών, αλλά και τη συμμετοχή
τους σε διεθνή fora για την
Πρόληψη και Αντιμετώπισης του Εγκλήματος,
καθώς θα ωφελούνταν διττά. Αφενός μεν,
εκπαιδευμένα πια Στελέχη θα ήταν ικανά
να αναγνωρίσουν τα θύματα εμπορίας, όταν
–ιδιαίτερα σε περιοχές εκτός κέντρου- άγνωστος αριθμός γυναικών απελαύνεται ως
«λαθρομετανάστριες» και παράνομες πόρνες χωρίς
ποτέ να διερευνηθεί αν στην πραγματικότητα είναι θύματα του οργανωμένου
εγκλήματος, ώστε να τύχουν της ανάλογης νόμιμης προστασίας. Η επιστροφή δε
στη χώρα τους όχι μόνο δεν λύνει το πρόβλημα, αλλά προκαλεί νέο μένος των σωματεμπόρων εναντίον τους, οι οποίοι εξακολουθούν
να τις εκβιάζουν και να τις απειλούν. Αφετέρου,
αν η γνώση αυτή διοχετευθεί σε όλους τους συναδέλφους σε κάθετο και οριζόντιο
επίπεδο, τότε όλοι με τη σειρά τους σε προσωπικό επίπεδο θα θελήσουν να
εμποδίσουν την διαιώνιση ενός τέτοιου φρικτού εγκλήματος. Στο σημείο αυτό να
επισημάνουμε την άποψη του κ. Αντιεισαγγελέα Εφετών κ. Σωτήρη Μπάγια, ο οποίος πρότεινε
την αρωγή της Πολιτείας στην προώθηση της ενεργούς
συνεργασίας μεταξύ εισαγγελικών λειτουργών και καταρτισμένων ανακριτικών
υπαλλήλων, οι οποίοι πρέπει να έχουν εξειδικευμένες
γνώσεις στο φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων, ούτως ώστε αυτό
να παταχθεί αποτελεσματικά, αφού -όπως πολύ γλαφυρά τόνισε- «ζούμε
πλέον στον αιώνα της εξειδίκευσης…».
Επίσης, εκτός από την εξειδικευμένη και χωρίς
προκατάληψη δράση των Σωμάτων Ασφαλείας, χρειάζονται πρώτον ευαισθητοποιημένη, διακομματική
πολιτική βούληση, που είναι απαραίτητη προκειμένου αποκτήσουν σάρκα και οστά οι
μεμονωμένες πρωτοβουλίες και δεύτερον χρειάζονται πιο αυστηρές ποινές για τους διακινητές, τους
διαμεσολαβητές (“facilitators”) αλλά και τους
επίορκους Δημόσιους Λειτουργούς, ώστε
να εκτίουν όλη την ποινή τους στην φυλακή και να αποτρέπεται η εκμετάλλευση και
νέων θυμάτων. Επιπλέον, ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης μπορεί να
σταθεί καταλυτικός, προκειμένου επαγρυπνήσουμε τις συνειδήσεις των πολιτών μέσω
της καλής και υγιούς ενημέρωσης. Όλα αυτά βέβαια, ακόμη και αν υλοποιούνταν,
δεν θα μπορούσαν να πετύχουν πολλά, αν
δεν σταματήσει πρώτα ο πόλεμος και η φτώχεια στον πλανήτη που φέρνουν την
εξαθλίωση και γεννούν το έγκλημα σε ολοένα και πιο ειδεχθείς μορφές.
Ωστόσο, η πιο ουσιαστική και άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος έγκειται στην δική μας ειλικρινή προσπάθεια όχι μόνο
ως όργανα του Λιμενικού Σώματος αλλά και ως άνθρωποι· αντί να μεταθέτουμε τις ευθύνες για την επίλυση του
προβλήματος στους άλλους, ας εντοπίσουμε ο καθένας από εμάς τις ευθύνες που
του/της αναλογούν στο πρόβλημα.
1. Γρ. Λάζος, Πορνεία και διεθνική σωματεμπορία στη σύγχρονη Ελλάδα- Η εκδιδόμενη, Καστανιώτης, Αθήνα 2002
2. Γρ. Λάζος, Πορνεία και διεθνική σωματεμπορία στη σύγχρονη Ελλάδα- Ο πελάτης, Καστανιώτης, Αθήνα 2002
3. Αθανασία Π. Συκιώτου, Εμπορία ανθρώπων στα Βαλκάνια: θύμα, δράστης και κατασταλτικές στρατηγικές, Αθήνα-Κομοτηνή, Αντ. Ν. Σάκκουλας, 2003.
4. Λουίζα Γουό, Πουλώντας την Όλγα: Ιστορίες παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων και αντίστασης, μετάφραση Ρένα Καρακατσάνη, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα, 2009.
ΜΚΟ: «Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης», «Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες», «Νέα Ζωή Σωματείο για την Υποστήριξη και Αποκατάσταση Εκδιδόμενων Ατόμων», «Επιμορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Το Σπίτι Της Λυδίας», «Κλίμακα», «Ιατρική Παρέμβαση».
6. Ο νόμος 3907/2011 για το trafficking προβλέπει να δίνονται άδειες διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους ακόμη και στα θύματα εμπορίας ανθρώπων που φοβούνται και δεν συνεργάζονται με τις διωκτικές αρχές. Προϋπόθεση όμως είναι να υπάρχει σχετική πράξη χαρακτηρισμού τους από τον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών, διαδικασία χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια και αρκεί βέβαια ο δικαστικός λειτουργός να βγαίνει και από το γραφείο του και να μην πέφτει στην παγίδα διεφθαρμένων αστυνομικών.
7. Η άδεια διαμονής είναι ταυτόχρονα και άδεια εργασίας, γεγονός που οι υποψήφιοι εργοδότες το αγνοούν. Προκειμένου, λοιπόν, το θύμα να εξηγήσει την κατάσταση στον υποψήφιο εργοδότη του είναι αναγκασμένο να του παρουσιάσει τη νομοθεσία που προβλέπεται για τα θύματα εμπορίας. Κάτι τέτοιο δημιουργεί προβλήματα στην αναζήτηση εργασίας, στιγματίζει το θύμα, κάνει καχύποπτους τους εργοδότες, φέρνει σε δύσκολη θέση τις γυναίκες που θέλουν να κάνουν μία νέα αρχή.
