Γεωργία Λινάρδου
πηγή: Ελευθεροτυπία
www.left.gr
αναδημοσίευση
Οι αυτοκτονίες δεν είναι μόνο 3.124 σε τέσσερα χρόνια. Απλώς, οι περισσότερες καταγράφονται ως δηλητηριάσεις ή ατυχήματα...
«Σε μία αυτοκτονία αντιστοιχούν τουλάχιστον 20 απόπειρες...»
Β. Κονταξάκης, καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ελάχιστα είναι τα καταγεγραμμένα περιστατικά αυτοκτονιών συγκριτικά
με όσα συμβαίνουν στην πραγματικότητα, όπως προκύπτει από την έρευνα της
«Κ.Ε.». Καθημερινά στα δημόσια νοσοκομεία πολλές από τις αυτοκτονίες,
αλλά και τις απόπειρες, καταγράφονται ως δηλητηριάσεις, καρδιακές
ανακοπές και ατυχήματα...Β. Κονταξάκης, καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ακριβής αριθμός, ο οποίος να πιστοποιεί αυτό που ομολογούν όχι μόνο οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία και οι πανεπιστημιακοί, αλλά και όσα μαρτυρούν οι ιστορίες αυτοχείρων δεν υπάρχει λόγω του ότι η πολιτεία δεν αντιμετωπίζει το θέμα συντονισμένα, αλλά ως «ταμπού» ή ως ενοχλητική υπενθύμιση των επιπτώσεων του Μνημονίου στην κοινωνία.
Πόσοι άνθρωποι αυτοκτόνησαν από την αρχή της οικονομικής κρίσης; Ακόμη και οι επίσημοι φορείς της πολιτείας «τσακώνονται» μεταξύ τους. Αλλα λέει η Ελληνική Αστυνομία και άλλα η Ελληνική Στατιστική Αρχή. Για την ΕΛ.ΑΣ., την τετραετία από το 2009 έως και τον Αύγουστο του 2012 αυτοκτόνησαν 3.124 άνθρωποι, ενώ για την ΕΛ.ΣΤΑΤ. την ίδια περίοδο αυτοκτόνησαν 1.245 συμπολίτες μας.
Την ίδια ώρα, όλο και περισσότερες διεθνείς αλλά και ελληνικές επιστημονικές έρευνες πιστοποιούν πως η οικονομική κρίση οδηγεί πολλούς ανθρώπους στην αυτοκτονία. Μελέτες, οι οποίες προφανώς περνούν απαρατήρητες από τον υπουργό Υγείας, Αδωνι Γεωργιάδη, ο οποίος πιστεύει και δηλώνει πως πρόκειται για μύθο ότι η κρίση αποτελεί αιτία χιλιάδων αυτοκτονιών.
Ανεξάρτητα με το τι πιστεύει ο κάθε υπουργός αυτής της κυβέρνησης όμως, η πραγματικότητα είναι σκληρή. Η οικονομική κρίση προκαλεί αδιαμφισβήτητους δυσμενείς ψυχοκοινωνικούς δείκτες.
Ο Μιχάλης Γ. Μοδιανός, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε μελέτη του για την απαξίωση των ψυχιατρικών δομών του κράτους, διαπιστώνει: «Μεταξύ 2006 και 2011 παρατηρείται αύξηση κατά 35% της κατανάλωσης αντικαταθλιπτικών, κατά 62% των νέων κρουσμάτων HIV, ενώ βρέθηκε μια ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση κατά 185% των ατόμων που έκαναν απόπειρες αυτοκτονίας».
Το 2008 η μείζων κατάθλιψη σε πανελλήνιο δείγμα γενικού πληθυσμού ήταν 3,3%, ενώ το 2011 ανέβηκε στο 8,2%! Τα στοιχεία προέρχονται από επιδημιολογικές μελέτες του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΕΠΙΨΥ) για το πώς επιδρά η κρίση στην ψυχική υγεία των πολιτών.
Αυτό που εκτιμά ο Μ. Γ. Μοδιανός στα γραπτά του είναι ξεκάθαρο: «Ενα ιδιαίτερα ανησυχητικό εύρημα μεταξύ 2001 και 2011 είναι η στατιστικά σημαντική συσχέτιση δημόσιου χρέους, ποσοστών ανεργίας και ποσοστών αυτοκτονιών ανά ηλικία».
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Κονταξάκης, εξηγεί στην «Κ.Ε.» πως το φαινόμενο της αυτοχειρίας σαφώς και σχετίζεται με την παρατεινόμενη ανεργία. Η διαπίστωση προέρχεται από μια μεγάλη έρευνα που έκανε με την επιστημονική του ομάδα. Ενα επιπλέον στοιχείο που παρατηρεί ο καθηγητής Κονταξάκης είναι πως τα τελευταία χρόνια καταγράφεται ιδιαίτερη αύξηση των αυτοκτονιών στις ηλικίες 15-35 ετών.
«Σε όλες τις οικονομικές κρίσεις, με ελάχιστες εξαιρέσεις, παρατηρήθηκαν αυξημένη νοσηρότητα, θνησιμότητα και αυτοκτονίες», υποστηρίζει, επισημαίνοντας πως «αυτός είναι ο κανόνας που έχει να κάνει με την παρατεταμένη ανεργία, τη φτώχεια και τη δυσκολία πρόσβασης στις υπηρεσίες». Ενδιαφέρουσα, όμως, και η πεποίθησή του πως «δεν καταγράφονται όλες οι αυτοκτονίες. Τα στοιχεία των αυτοκτονιών είναι ελλιπή».
Γιατί, όμως, δεν καταγράφονται όλες οι αυτοκτονίες;
Η Σωτηρία Δάλλα, με 30ετή εμπειρία από τα δημόσια νοσοκομεία, μέλος της ΠΟΕΔΗΝ και εργαζόμενη στο Ασκληπιείο της Βούλας, αποκαλύπτει: «Δεν καταγράφεται το συμβάν, αλλά το αποτέλεσμα. Οι απόπειρες ή οι τελεσθείσες πράξεις αυτοκτονιών από κατάποση φαρμάκων καταγράφονται ως δηλητηριάσεις. Μια βουτιά από τον πέμπτο όροφο καταγράφεται ως ατύχημα, όπως και ένας απαγχονισμός»! Τα περιστατικά που αντιμετωπίζονται στο συγκεκριμένο νοσοκομείο έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία τρία χρόνια.
Ο καθηγητής Κονταξάκης αναφέρει ότι την περίοδο της κρίσης τα ποσοστά αυτοκτονιών έχουν αυξηθεί κατά 27%. Με δεδομένο, όμως, πως «σε μία αυτοκτονία αντιστοιχούν τουλάχιστον είκοσι απόπειρες», καταλαβαίνει κάποιος ότι το θέμα ούτε απλό, αλλά ούτε και εύκολο είναι...
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ-ΣΟΚ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ ΑΥΤΟΧΕΙΡΩΝ
«Εύχομαι το αίμα μου να γίνει ποτάμι και να σας πνίξει...»
**
«Να προσέχεις τα παιδιά» *Πριν από μερικούς μήνες ο Μιχάλης, δημόσιος υπάλληλος, πατέρας δύο παιδιών -το ένα στο Γυμνάσιο και το άλλο στο Λύκειο- και κάτοικος νοτίων προαστίων της Αττικής, βρέθηκε από τη σύζυγό του κρεμασμένος στο σαλόνι του σπιτιού τους. Η περίπτωση αυτή δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας. Σύμφωνα με ανθρώπους του στενού φιλικού του περιβάλλοντος, ως επίσημη αιτία θανάτου αναφέρεται το «ατύχημα» και όχι η αυτοκτονία.
«Μη γράψετε ότι αυτοκτόνησε, η γυναίκα του προσπαθεί να πάρει σύνταξη. Θα έχει πρόβλημα», μας λένε. «Ο υπαλληλικός κώδικας καλύπτει τους εργαζόμενους εν ζωή. Ο Κώδικας Πολιτικών Συντάξεων του Δημοσίου καλύπτει γενικώς το θάνατο, ανεξαρτήτως τρόπου», εξηγεί ο νομικός Γιάννης Κιμιωνής. Το πρόβλημα υπάρχει σε περιπτώσεις ιδιωτικής ασφάλειας, καθώς οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν καλύπτουν τις αυτοκτονίες.
Υπάρχουν περιπτώσεις αυτοχείρων που έχουν προσφύγει εναντίον του Δημοσίου-εργοδότη, αιτούμενοι αποζημίωση για τον απροσδόκητο θάνατο κάποιου δικού τους ανθρώπου; Αυτό που κάνει σαφές ο Γ. Κιμιωνής είναι ότι έχουν επιδικαστεί αποζημιώσεις υπέρ οικογενειών που έχουν αποδώσει το «ατύχημα» κάποιου δικού τους ανθρώπου σε ασφυκτική πίεση από το εργασιακό περιβάλλον.
Ο γέροντας στην Εδεσσα
Τον περασμένο Ιούλιο ένας ηλικιωμένος είχε σκαρφαλώσει στα κάγκελα στον καταρράκτη της Εδεσσας. Κοιτούσε τους περαστικούς και έκλαιγε. «Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τι έλεγε, σαν να μοιρολογούσε», μας περιγράφει άνθρωπος που βρισκόταν εκεί και ήταν ένας από αυτούς που τον παρακαλούσαν να μην πέσει. «Μην το κάνεις, μην το κάνεις, δεν αξίζει...»
Ο γέροντας αυτοκτόνησε. Εκτοτε κανείς δεν έμαθε την ιστορία του και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι οικογένειες των αυτοχείρων συγκαλύπτουν το γεγονός, εξαιτίας του κοινωνικού στίγματος.
Αγαπούσε τα καράβια
Ανάλογη ήταν και η περίπτωση ενός άνεργου ναυτικού. Οταν το παλικάρι αυτοκτόνησε, οι φίλοι του σοκαρίστηκαν και άρχισαν να δημοσιεύουν στο Διαδίκτυο σημειώματα για το φίλο τους. «Αγαπούσε πολύ τα καράβια και ήθελε από μικρός να γίνει ναυτικός. Περνούσε ώρες στο λιμάνι, να βλέπει και να καμαρώνει τα πλοία. Ταξίδεψε αρκετά χρόνια». Ωστόσο, η οικογένεια του αυτόχειρα τους ζήτησε να μην ξαναγράψουν...
Απ' το κάστρο του Μολύβου
«Ο Μανώλης τον τελευταίο καιρό φαινόταν να έχει κλειστεί στον εαυτό του», μας εξιστορεί ο Μ.Π. για τον Μανώλη Μαρώλια που ζούσε στη Συκαμιά της Λέσβου, τον 58χρονο συνταξιούχο εκπαιδευτικό που αυτοκτόνησε στις 20 Σεπτεμβρίου πέφτοντας από το Κάστρο του Μολύβου. «Ηταν μορφωμένος, ήξερε τι του γινόταν, είχε χιούμορ, αλλά τον τελευταίο καιρό τον έβλεπες με τη σύντροφό του λιγοστά. Ψώνιζαν κάνα ψαράκι και πίσω στο σπίτι ξανά». Είχε καιρό που αυτός ο άνθρωπος είχε σκοτεινιάσει μέσα του.
«Προς ημάς: Δυστυχώς όλα τα κραυγαλέα και βδελυρά έχουν κατακυριεύσει τον τόπο σαν ένας κύκλος νοήματος που ορχείται με το σκότος. Εχοντας την πεποίθηση ότι ένας κόκκος αλήθειας είναι ενεργητικότερος από ένα οικοδόμημα ψευδαισθήσεων και εν πλήρει νηφαλιότητα -όπως όταν μυρίζεις γιασεμί-, απεφάσισα, μη δυνάμενος πλέον να υφίσταμαι το ειδεχθές άλγος των κοινωνικών συνθηκών, την εκούσια ολοκλήρωση του βιολογικού μου κύκλου. Ερρωσθε! Μαρώλιας Εμμανουήλ».
Ο Μανώλης κηδεύτηκε στη σιωπή. Δεν ήθελε να τον διαβάσει ο παπάς. (Οταν τα νεκροταφεία ανήκαν στην Εκκλησία και όχι στους δήμους, όπως σήμερα, οι αυτόχειρες δεν κηδεύονταν με εκκλησιαστική κηδεία, αλλά σιωπηλά, εκτός κοιμητηρίου. Αυτό άλλαξε επί εποχής αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, οπότε και διαβάζεται για τους αυτόχειρες μια εξόδιος ευχή).
«Εχω χρέη. Δεν αντέχω...»
Χανιώτης αυτόχειρας, 39 ετών: «Εχω πολλά χρέη. Δεν αντέχω άλλο. Ο αδελφός μου μου δάνεισε χρήματα, αλλά δεν αρκούσαν. Ζητάω συγγνώμη από όλους».
«Επρεπε να γίνει αυτό...»
Αυτόχειρας, 29χρονος, από την Πάτρα: «Μαμά, μπαμπά, σας αγαπώ, δεν αντέχω άλλο αυτή την κατάσταση, να προσέχετε την αδερφή μου, να προσέχετε όλη την οικογένεια, σας αγαπώ. Επρεπε να γίνει αυτό...».
«Δεν έχω ούτε για το νοίκι»
Αυτόχειρας, 53χρονος, από τη Θεσσαλονίκη: «Μπαίνουμε σε έναν χειμώνα που θα διαρκέσει χρόνια. Καλύτερα ένα φρικτό τέλος παρά φρίκη χωρίς τέλος... Δεν έχω χρήματα ούτε για ενοίκιο. Πώς να σκεφτείς με άδειο στομάχι; Είμαι σε κινούμενη άμμο».
«Ζητώ συγγνώμη, αλλά...»
Αυτόχειρας, 52χρονος, από την Κρήτη: «Δεν αντέχω άλλο. Ζητώ συγγνώμη από την οικογένειά μου. Θέλω το παιδί μου να σπουδάσει. Ελπίζω να με καταλάβετε».
Χωρίς Καλάσνικοφ...
Δημήτρης Χριστούλας, αυτόχειρας στο Σύνταγμα στα 77 του χρόνια: «Η κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου εκμηδένισε κυριολεκτικά τη δυνατότητα επιβίωσής μου που στηριζόταν σε μία αξιοπρεπή σύνταξη που επί 35 χρόνια εγώ μόνον (χωρίς ενίσχυση κράτους) πλήρωνα γι' αυτή. Επειδή έχω μία ηλικία που δεν μου δίνει την ατομική δυνατότητα δυναμικής αντίδρασης (χωρίς βέβαια να αποκλείω, αν ένας Ελληνας έπαιρνε το καλάσνικωφ, ο δεύτερος θα ήμουν εγώ), δεν βρίσκω άλλη λύση από ένα αξιοπρεπές τέλος πριν αρχίσω να ψάχνω στα σκουπίδια για τη διατροφή μου»...
«Δεν μπορώ να πληρώσω»
Αυτόχειρας, 62χρονος, από τη Νίκαια: «Δούλευα όλα μου τα χρόνια, δεν με ήξερε κανείς, ούτε η Αστυνομία, αλλά έκανα ένα μεγάλο λάθος. Στα 40 μου έγινα ελεύθερος επαγγελματίας και φεσώθηκα μέχρι το λαιμό. Δεν μπορώ να πληρώσω τα χρέη μου και αυτοκτονώ».
«Το αίμα μου ποτάμι»
Νίκος Τζιανής, από τη Λάρισα: «Ξέρω ότι οι Ελληνες πρέπει να πάψουν να αυτοκτονούν και να βγουν στους δρόμους, για να σας διώξουν. Ξέρω ότι αυτοκτονώντας δεν βοηθάω κανέναν, αλλά δεν αντέχω άλλο αυτή την ντροπή... Εύχομαι το αίμα μου να γίνει ποτάμι και να σας πνίξει»...
IMF SUICIDES
Οι «αυτοκτονίες λόγω ΔΝΤ» καθιερώθηκαν πλέον ως διεθνής όρος
Μελέτη του ΕΠΙΨΥ επισημαίνει πως ένας στους
πέντε υπερχρεωμένους πολίτες σκέφτεται να αυτοκτονήσει. Ο ψυχίατρος
Γκάρο Εσαγιάν, διευθυντής του Κέντρου Πρόληψης Εξαρτησιογόνων Ουσιών
Νομού Ροδόπης, αναφέρει: «Στο βαθμό που έχει επιδεινωθεί η οικονομική
κατάσταση των Ελλήνων πολιτών, αυτό από μόνο του είναι ήδη επιβαρυντικό
στους ανθρώπους που έχουν ιστορικό ψυχικής υγείας.
Πολλοί δεν έχουν τα χρήματα να επισκεφθούν ιδιώτες θεραπευτές κι
αυτό έχει δημιουργήσει συμφόρηση στις δομές της ψυχικής υγείας σε
δημόσιο επίπεδο. Ανθρωποι που -υπό άλλες συνθήκες- δεν θα σκέπτονταν να
αυτοκτονήσουν, τώρα το σκέπτονται».Υπάρχει βέβαια και η άλλη άποψη. Ο καθηγητής Ψυχολογίας και διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη και Πρόληψη της Αυτοκτονίας στο Πανεπιστήμιο Ρόντσεστερ στη Νέα Υόρκη, Κένεθ Κόνερ, εκτιμά πως το να ισχυριστούμε ότι «κάποιος αυτοκτονεί εξαιτίας έντονου οικονομικού άγχους είναι μία πρόχειρη και υπεραπλουστευμένη άποψη». Μαζί του συμφωνούν και άλλοι.
Ομως, ας θυμηθούμε το παράδειγμα της Ν. Κορέας. Οι «μεταρρυθμίσεις» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου το 1998 άφησαν πίσω τους μια εκρηκτική αύξηση στο ποσοστό των αυτοκτονιών κατά 45% (!) συγκριτικά με το 1997. Από τότε, μάλιστα, καθιερώθηκε και ο διεθνής όρος «IMF SUICIDES», δηλαδή «Αυτοκτονίες λόγω ΔΝΤ»...
«Οι αυτοκτονίες υποβαθμίζονται επικίνδυνα. Πιστεύω ότι το πρόβλημα είναι ακόμη σοβαρότερο από αυτό των επίσημων στοιχείων. Υπάρχει ένα ποσοστό αυτοκτονιών της τάξεως του 20% που δεν αναγνωρίζεται ή δεν εντοπίζεται», υποστηρίζει ο Ian Rockett, καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της West Virginia των ΗΠΑ.
Κατάθλιψη, ψυχοφάρμακα και κλινικές
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει πως έως το 2020 η κατάθλιψη θα είναι η δεύτερη «σημαντικότερη αιτία ανικανότητας για εργασία». Αν υπάρχει εργασία, φυσικά... Στο 18ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εσωτερικής Παθολογίας που έγινε στην Αθήνα τον περασμένο Οκτώβριο αποκαλύφθηκε το εξής δραματικό: το 25% των ανδρών και το 33% των γυναικών πάσχουν από μια ήπια έως σοβαρή μορφή κατάθλιψης.
Παράλληλα, στοιχεία από την Πανελλαδική Ενωση για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη αναφέρουν αύξηση στα αιτήματα εισαγωγής σε ψυχιατρικές κλινικές κατά 120%. Υπερβολικό; Η Σωτηρία Δάλλα από το Ασκληπιείο Βούλας δίνει μία επιπλέον διάσταση, αυτή των ανθρώπων που παρακαλούν να κάνουν εισαγωγή, για να εξασφαλίσουν ένα πιάτο φαΐ...
