ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ : ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ...ΑΠΕΡΓΙΑ !!!

Πρωτομαγιές από το παρελθόν με σύγχρονα αιτήματα

Από τον πρώτο εορτασμό στο αρχαίο στάδιο το 1893 η ελληνική 1 Μαΐου σημαδεύτηκε από δυναμικούς αγώνες αλλά και τη βίαιη καταστολή του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος

"EΘΝΟΣ"
αναδημοσίευση

Σήμερα τα μηνύματα της Πρωτομαγιάς εμφανίζονται λόγω κρίσης όλο και πιο επίκαιρα

Καθιερώθηκε στις 20 Ιουλίου 1889 από το Ιδρυτικό Συνέδριο της II Διεθνούς, που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι. Θεσπίστηκε σε ανάμνηση του εργατικού ξεσηκωμού στο Σικάγο την 1η Μαΐου 1886, που λίγες μέρες αργότερα κατέληξε σε αιματοχυσία με την επέμβαση της Αστυνομίας και των μπράβων της εργοδοσίας.

Βασικό αίτημα των εργατών του Σικάγου ήταν η μείωση των ωρών εργασίας, με σύνθημα: «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ύπνο».
Οκτάωρο, κοινωνική ασφάλιση, Κυριακή αργία ήταν τα κεντρικά αιτήματα στην πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Ελλάδα.

Πραγματοποιήθηκε το 1893 στο αρχαίο στάδιο της Αθήνας. Οργανώθηκε από τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη, ενός 28χρονου πρόσφυγα από τον Μυλοπόταμο της Κρήτης.

Στο πέρασμα των χρόνων, οι εκδηλώσεις της Πρωτομαγιάς, βίαιες ή ειρηνικές, μαζικές ή υποτονικές, αποτέλεσαν ένα βαρόμετρο για το επίπεδο ετοιμότητας του συνδικαλιστικού κινήματος.

Σήμερα, εν μέσω της οικονομικής κρίσης, τα πρωτομαγιάτικα μηνύματα εμφανίζονται περισσότερο επίκαιρα και αναβαπτισμένα στους εργατικούς αγώνες.

Κεντρικό σύνθημα η καθιέρωση οκτάωρου
1893: Πρωτεργάτης ο Σταύρος Καλλέργης

Η απόφαση για τον γιορτασμό της Πρωτομαγιάς του 1893 στην Αθήνα πάρθηκε από τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο στις 21 Φεβρουαρίου. Επειδή η 1η Μαΐου έπεφτε ημέρα Σάββατο, οι διοργανωτές αποφάσισαν να τιμήσουν την παγκόσμια ημέρα της εργατικής τάξης την επομένη, 2 Μαΐου, που ήταν Κυριακή, «όπου οι εργάται θα δυνηθώσι να λάβωσι μέρος σ' αυτήν».
Η εκδήλωση επισημάνθηκε από τον Τύπο της εποχής.

Η «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη έγραψε:
«Είχομεν χθες και συλλαλητήριον σοσιαλιστών εις το αρχαίον στάδιον. Συνήχθησαν πλείστοι εργατικοί άνθρωποι και άλλοι εμφορούμενοι υπό των σοσιαλιστικών αρχών, φέροντες όλοι ερυθράς κονκάρδας επί της κομβιοδόχης των και ήκουσαν τον σοσιαλιστήν κ. Καλλέργην, όστις υπεστήριξεν την αργίαν της Κυριακής διά τους εργάτας, τον περιορισμόν των εργασίμων ωρών εις οκτώ και την αλληλοβοήθειαν των εργατών».

Σε 2.000 υπολόγισε τους συγκεντρωμένους η εφημερίδα «Σοσιαλιστής» του Καλλέργη. Ο αριθμός είναι μεγάλος. Η Αθήνα τότε δεν αριθμούσε περισσότερους από 150.000 κατοίκους.

Ψήφισμα

Εγκρίθηκε ψήφισμα. Αποφασίστηκε η συγκέντρωση υπογραφών και η κατάθεσή του στη Βουλή.
Η συλλογή υπογραφών κράτησε μήνες.
Την 1η Δεκεμβρίου ο Σταύρος Καλλέργης παραδίδει το ψήφισμα στον πρόεδρο της Βουλής και ανεβαίνει στα δημοσιογραφικά θεωρεία για να ακούσει την ανάγνωσή του από τον γραμματέα του Σώματος.
Αυτό, όμως, δεν γίνεται και αποφασίζει να το εκφωνήσει ο ίδιος.
Συλλαμβάνεται και οδηγείται στο Β' αστυνομικό τμήμα. Το δικαστήριο θα του επιβάλει κράτηση 10 ημερών, την οποία και θα εκτίσει.

Η Πρωτομαγιά γιορτάστηκε και το 1894, αυτήν τη φορά παρουσία της Αστυνομίας. Στα χέρια του φρούραρχου της Αθήνας είχαν πέσει προκηρύξεις, συνταγμένες με επαναστατικό ύφος. Καλούσαν τους εργάτες να πάρουν μέρος στη διαδήλωση. Διέταξε μέτρα για την ήρεμη διεξαγωγή της εκδήλωσης.
Το εντυπωσιακό είναι ότι μερικοί από τους αστυφύλακες προσχώρησαν στους σοσιαλιστές. Να τι γράφει η «Εφημερίς» της εποχής:
«Κατά τον χρόνον της συναθροίσεως εθεάθησαν αστυφύλακες τινές εκ των διαταχθέντων, όπως επιβλέψωσι την τάξιν, διανέμοντες κρυφίως διακηρύξεις εις το πλήθος. Ερωτώμενοι δε περί τούτων απήντων σιγανά, ώστε να μην δύναται να τους ακούη τρίτος ?τι να κάνωμε, μπλέξαμε και μεις?. Το γεγονός παρήγαγεν βαθείαν αίσθησιν».

ΤΟ 1924 Ο ΠΡΩΤΟΣ ΝΕΚΡΟΣ
Αντιπολεμικές πορείες, το προσφυγικό και το ιδιώνυμο

Το 1924 θα πέσει ο πρώτος νεκρός εργάτης σε πρωτομαγιάτικο συλλαλητήριο της Αθήνας. Αλλοι 12 θα τραυματιστούν.

Η κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπαναστασίου είχε απαγορεύσει τη συγκέντρωση. Ομως η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με ομιλητές τον πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου, Βαλέτζα και τον γραμματέα του ΚΚΕ, Αποστολίδη. Επενέβη το Ιππικό, που διέλυσε τους συγκεντρωμένους και τους κυνήγησε στις οδούς Αιόλου και Αθηνάς.

Τα γεγονότα εκείνου του εορτασμού στάθηκαν αφορμή για την πλήρη διάρρηξη στις σχέσεις των κομμουνιστών και του αστικού δημοκρατικού πολιτικού κόσμου.
Συμπλοκές με την Αστυνομία σημειώθηκαν και το 1926. Η συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στον Αγιο Ιωάννη Ρέντη στις 4 Μαΐου. Σημειώθηκαν πολλοί τραυματισμοί και έγιναν αθρόες συλλήψεις.
Το κυριότερο αίτημα εκείνη τη χρονιά ήταν να λυθεί το προσφυγικό.
Μάλιστα Πόντιοι τραγούδησαν τον Υμνο της Διεθνούς στη διάλεκτό τους.

Με το ψήφισμα της Πρωτομαγιάς της επόμενης χρονιάς αποδοκιμάζεται κάθε νέος πόλεμος που ετοιμάζεται, καθώς και κάθε στρατιωτικό κίνημα που στρέφεται εναντίον συμφερόντων της εργατικής τάξης.

Το 1929 η κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου μόλις είχε ψηφίσει το Ιδιώνυμο. Εγιναν 400 συλλήψεις, καταλήφθηκαν γραφεία κόκκινων συνδικάτων και κατασχέθηκε η εφημερίδα «Ριζοσπάστης».

Το 1931 υπήρξαν τρεις βαριά τραυματίες και έγιναν 166 συλλήψεις.

Το 1936 στην Αττική διοργανώθηκαν τρεις συγκεντρώσεις για την Πρωτομαγιά:
Της ΓΣΕΕ (ρεφορμιστές) στου Ρέντη.
Της Ενωτικής ΓΣΕΕ (ΚΚΕ) στην Καλλιθέα.
Της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας στον Πειραιά.
Μαζικές ήταν και οι τρεις συγκεντρώσεις. Η πολιτική και κοινωνική κατάσταση εγκυμονούσε σοβαρές εξελίξεις. Ετοιμάζεται η επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου.

1936: ΣΚΟΤΩΝΕΤΑΙ Ο ΤΑΣΟΣ ΤΟΥΣΗΣ
Μέρα Μαγιού μου μίσεψες μέρα Μαγιού σε χάνω

Στη Θεσσαλονίκη οι πρώτες πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν όταν η πόλη βρισκόταν ακόμα υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Το 1908 την πρωτοβουλία είχε η σοσιαλιστική οργάνωση «Φεντερασιόν», της οποίας επικεφαλής ήταν ο Αβραάμ Μπεναρόγια.
Είναι αυτός που στις εκλογές του 1915, στην απελευθερωμένη Θεσσαλονίκη, θα εκλεγεί βουλευτής, ο πρώτος σοσιαλιστής στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Με μεγαλοπρέπεια οι εργάτες της Θεσσαλονίκης γιόρτασαν την Πρωτομαγιά του 1911. Οι απεργοί έφτασαν τους 12.000 και οι συμμετέχοντες στο συλλαλητήριο ξεπέρασαν τους 7.000. Ηταν Ελληνες, Ισραηλίτες, Βούλγαροι και Τούρκοι.
Ο ύμνος της Διεθνούς τραγουδήθηκε σε διάφορες γλώσσες ταυτοχρόνως, ενώ τέσσερις μουσικές μπάντες παιάνιζαν.
Οι τουρκικές Αρχές θορυβήθηκαν τόσο πολύ, που συνέλαβαν τον Μπεναρόγια και ακόμα δύο από τους οργανωτές.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκδήλωση του 1921 στην (ελληνική πλέον) συμπρωτεύουσα. Κάθε συγκέντρωση είχε απαγορευθεί. Ομως το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (Κομμουνιστικό) μαζί με συνδικάτα αψήφησαν την απαγόρευση και κατέβηκαν στους δρόμους. Οι συγκρούσεις με τη Χωροφυλακή ήταν άγριες.
Την ίδια μέρα ένα Σύνταγμα Πεζικού, που αναχωρούσε για το μικρασιατικό μέτωπο, στασίασε και συναδελφώθηκε με τους εργάτες διαδηλωτές. Κηρύχτηκε στρατιωτικός νόμος για να επιβληθεί η τάξη.

Τον Μάιο του 1936 στη Θεσσαλονίκη σοβούσε η μεγάλη απεργία των καπνεργατών, που εξελίχθηκε σε πανεργατική. Ακολούθησαν σοβαρά γεγονότα με πολλούς νεκρούς και τραυματίες.
Σ' εκείνη την εξέγερση πρώτος νεκρός έπεσε ο οδηγός Τάσος Τούσης. Ο χαμός του ενέπνευσε τον «Επιτάφιο» στον Γιάννη Ρίτσο. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου θα γίνει η δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Θα φασιστικοποιηθούν οι εργατικές ενώσεις και θα απαγορευθούν οι συνδικαλιστικές εκδηλώσεις.

1944: Η ΝΑΖΙΣΤΙΚΗ ΘΗΡΙΩΔΙΑ
Ο τοίχος της Καισαριανής βάφτηκε με το αίμα 200 Ελλήνων πατριωτών

Η τραγικότερη απ' όλες τις Πρωτομαγιές είναι εκείνη του 1944 με την εκτέλεση των 200 πατριωτών στην Καισαριανή.
Η ημέρα παίρνει άλλη διάσταση με τη μαζική θανάτωση σε αντίποινα για την εκτέλεση του Γερμανού διοικητή Πελοποννήσου κοντά στους Μολάους.
Η ήττα του ναζισμού διαφαινόταν στον ορίζοντα.
Οι κατοχικές αρχές εντείνουν την τρομοκρατία.
Το πρωί της 1ης Μαΐου παίρνουν από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου 200 κομμουνιστές, παλιούς δεσμώτες της Ακροναυπλίας και της Ανάφης.
Τους οδηγούν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής και τους εκτελούν κατά ομάδες των 20 κρατουμένων. Το έργο τους κράτησε από τις 10.00 το πρωί μέχρι τις 2.00 μετά το μεσημέρι. Ολοι έπεσαν ηρωικά τραγουδώντας για την ελευθερία.
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μόνο το 1945 και το 1946 θα γιορταστεί ελεύθερα η Πρωτομαγιά. Μετά θα χρειαστεί να περάσουν 15 χρόνια για να δοθεί άδεια για τη διοργάνωση εκδηλώσεων.

Το 1945 ο εορτασμός πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο και έγινε την Πέμπτη 10 Μαΐου. Ηταν η πρώτη δημόσια συγκέντρωση μετά τα Δεκεμβριανά.
Μαζεύτηκαν κάπου 40.000 άτομα, αριθμός που ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη.
Στις 27 Ιουνίου 1946 το Συμβούλιο της Επικρατείας μετά κρατική παρέμβαση θα ακυρώσει το 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ.
Επιβάλλει διοίκηση υπό τον Φώτη Μακρή και την κυβερνητική παράταξή του. Αρχίζει για τα συνδικάτα μια περίοδος που θα τη χαρακτηρίσουν οι αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις, οι αστυνομικές παρεμβάσεις, ο εργατοπατερισμός, τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, οι διώξεις, οι φυλακίσεις και οι εξορίες, η λειτουργία του συνδικαλιστικού τμήματος της Ασφάλειας.
Μεταδικτατορικά, η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση θα πραγματοποιηθεί το 1975.
Θα είναι ενωτική και θα οργανωθεί από την προσωρινή διοίκηση της ΓΣΕΕ.
Θα συμμετάσχουν πολλές χιλιάδες εργαζόμενοι.

ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗΣ