Μέσα σε 25 χρόνια σημειώθηκαν τρία καταστροφικά ατυχήματα,τα οποία στοίχισαν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων.
Η είδηση του σεισμού συντάραξε την Ιαπωνία σε μια ημέρα που κατά τα άλλα ήταν κανονική. Πράγματι, τα θέματα που απασχολούσαν τη χώρα την 11η Μαρτίου ήταν τα συνήθη: τα οικονομικά προβλήματα του αποπληθωρισμού και της ανεργίας, η αδυναμία της κυβέρνησης να βελτιώσει τη ζωή των κατοίκων ενάμιση μήνα μετά την εκλογή της, μία γενικευμένη αίσθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά. Κι ύστερα κτύπησε ο Εγκέλαδος, οδηγώντας στο θάνατο χιλιάδες, αν όχι δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, δημιουργώντας μισό εκατομμύριο πρόσφυγες και προκαλώντας τεράστιες καταστροφές.
Η σεισμική ενέργεια παρέσυρε όλα τα μέτρα και τις προφυλάξεις που είχε λάβει η Ιαπωνία: η εμπειρία της, η γνώση και η τεχνολογία δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν έναν τέτοιο σεισμό κι ένα τέτοιο τσουνάμι. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι η κυβέρνηση είναι πρόθυμη να δεχθεί οποιαδήποτε βοήθεια από σωστικά συνεργεία στο εξωτερικό.
Ολόκληρη η χώρα έχει συγκλονιστεί από το μέγεθος της καταστροφής περιοχών που κάποτε ήταν γνωστές για την ομορφιά τους. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να ξεκολλήσουν από τις τηλεοράσεις τους. Πολλοί εξακολουθούν να προσπαθούν να έρθουν σε επαφή με γονείς, παιδιά, φίλους, και να μάθουν αν είναι ασφαλείς. Άλλοι δηλώνουν ότι είναι έτοιμοι να παράσχουν οποιαδήποτε βοήθεια χρειαστεί. Άλλοι, πάλι, αρχίζουν να συγκεντρώνουν χρήματα για τα θύματα. Κι όμως, παρά τις διαρκείς τηλεοπτικές εικόνες της καταστροφής, η χώρα αυτή των 120 εκατομμυρίων κατοίκων εξακολουθεί να είναι όρθια.
Είναι αλήθεια ότι στη μείζονα περιοχή του Τόκιο σημειώνονται διακοπές ρεύματος και ότι οι κάτοικοι ζουν υπό την απειλή του «συνδρόμου της Κίνας» λόγω της απειλής για τα πυρηνικά εργοστάσια. Η οικονομία γνωρίζει μεγάλη αναταραχή, ο δείκτης Νίκεϊ κάνει βουτιές. Παρόλα αυτά όμως -- γράφει στην Γκάρντιαν ο Μασαχίρο Ματσουμούρα Κόμπε, καθηγητής διεθνούς πολιτικής στο πανεπιστήμιο Σεντ 'Αντριους της Οζάκα -- οι δυσκολίες δεν μπορούν να συγκριθούν με αυτές που γνώρισε ο πληθυσμός στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η χώρα διαθέτει το ταλέντο και τις οικονομικές και βιομηχανικές δυνατότητες για την ανοικοδόμησή της.
Η Ιαπωνία θα σταθεί λοιπόν και πάλι στα πόδια της. Αλλά η πυρηνική βιομηχανία έχει δεχθεί ένα ισχυρό πλήγμα. Παρόλο που η Ιαπωνία είχε προειδοποιηθεί πολλές φορές ότι οι ακτές της είναι ίσως το πιο επικίνδυνο σημείο στον κόσμο για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων, κανείς δεν είχε λάβει υπόψη του τη σωρευτική επίπτωση ενός σεισμού και ενός τσουνάμι. Το ερώτημα είναι τώρα αν μπορεί να έχει πλέον κανείς εμπιστοσύνη σε αυτή τη βιομηχανία. Μέσα σε 25 χρόνια -- σημειώνει ο περιβαλλοντικός συντάκτης της Γκάρντιαν Τζον Βιντάλ -- σημειώθηκαν τρία καταστροφικά ατυχήματα, τα οποία στοίχισαν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων, κατέστρεψαν τη ζωή εκατομμυρίων άλλων και προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές.
Στο διάστημα αυτό, η πυρηνική βιομηχανία επιδοτήθηκε με πολλά τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ θα χρειαστούν τώρα εκατοντάδες δισεκατομμύρια για να αποκατασταθούν οι ζημιές που έχουν προκληθεί. Το μέλλον μοιάζει ακόμη χειρότερο. Ο πλανήτης έχει τώρα μια γενιά αντιδραστήρων που φτάνουν στο τέλος της ζωής τους και οι πολιτικοί ασκούν τεράστιες πιέσεις για την παράταση της ζωής τους. Τα επόμενα 20 χρόνια σκοπεύουμε να διπλασιάσουμε την παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από την πυρηνική ενέργεια, χωρίς να διαθέτουμε εξειδικευμένους μηχανικούς για να διαχειριστούν τα εργοστάσια.
Ιδιωτικές εταιρείες ισχυρίζονται χωρίς αποδείξεις ότι τα εργοστάσια είναι ασφαλή. Δέκα ακόμη χώρες σκοπεύουν την επόμενη πενταετία να στραφούν στην πυρηνική ενέργεια. Αλλά υπάρχουν κι άλλα κακά νέα. Πάνω από 100 αντιδραστήρες είναι ήδη εγκατεστημένοι σε ζώνες υψηλής σεισμικής δραστηριότητας, ενώ πολλοί από τους 350 νέους αντιδραστήρες που προβλέπεται να κατασκευαστούν προορίζονται για μια περιοχή του Ειρηνικού όπου υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για σεισμούς, τσουνάμι και άλλες φυσικές καταστροφές. Εξακολουθούμε να μην έχουμε βρει λύση για τα πυρηνικά απόβλητα και τώρα γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα εργοστάσια από όλους τους κινδύνους.
Αυτό που δεν μπορούν να δεχθούν οι κυβερνήσεις και η βιομηχανία είναι οι δύο αναλλοίωτοι νόμοι της ζωής: ο νόμος του Μέρφι και ο νόμος των ακούσιων συνεπειών. Αν μπορεί κάτι να πάει στραβά, θα πάει στραβά. Μπορείς να αποτρέψεις κάποιες τεχνολογικές αδυναμίες, αλλά δεν μπορείς να αποτρέψεις τις ακούσιες συνέπειες. Την επόμενη φορά, καταλήγει ο Βιντάλ, η καταστροφή δεν θα οφείλεται σε σεισμό ή σε τσουνάμι, αλλά σε τρομοκρατία, σε κλιματική αλλαγή, σε κατασκευαστικό λάθος, στη διάδοση του πλουτωνίου ή σε έναν τρελό μάνατζερ. Αν δεν υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις, η βιομηχανία και οι κυβερνήσεις θα είχαν μια δικαιολογία. Αλλά όταν οι κίνδυνοι είναι τόσο μεγάλοι και υπάρχουν ασφαλέστεροι δρόμοι, είναι τρέλα να μην τους ακολουθήσουμε.
Της Ευγενίας Χριστιανούδη
