Αγωνίστηκε για μία ελεύθερη και ανεξάρτητη πατρίδα και έμεινε στην ιστορία ως μία εμβληματική προσωπικότητα της Εθνικής Αντίστασης. Έχουν περάσει σχεδόν 70 χρόνια από τη νύχτα που ο Απόστολος Σάντας μαζί με τον Μανώλη Γλέζο κατέβασαν τη χιτλερική σημαία από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Όπως λέει ο ίδιος, σήμερα ζει σε μία «ελεύθερη αλλά όχι ανεξάρτητη Ελλάδα». Πιστεύει πολύ στη νέα γενιά, στους Έλληνες και σε ένα καλύτερο μέλλον για τη χώρα μας και μιλά στο in.gr για τη νύχτα της 30ης Μαΐου του 1941, για τη σύγχρονη Ελλάδα, για την «Ευρώπη των πολυεθνικών» και για τους νέους.
-Τι θυμάστε από τη νύχτα της 30ης Μαΐου του 1941;
Θυμάμαι τα πάντα, πώς έγινε όλη η επιχείρηση όταν αποφασίσαμε μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, ο οποίος ήταν συμμαθητής μου, φίλος μου καρδιακός, συναγωνιστής και σύντροφος να πάμε να πάρουμε από τον Iερό Bράχο της Ακρόπολης, από αυτό το παγκόσμιο πολιτιστικό αρχαίο μνημείο, το μίασμα της σβάστικας το οποίο μόλυνε τον βράχο, την πολεμική σημαία του «Τρίτου Ράιχ».
Επειδή μέχρι τότε ήταν αήττητοι οι Γερμανοί θέλαμε εμείς οι Έλληνες να τους κάνουμε μία συμβολική προσβολή. Τα συναισθήματά μας ήτανε και εμένα και του Μανώλη Γλέζου αγνά ελληνικά. Θεωρήσαμε ότι ως απόγονοι αυτών των ανθρώπων που έφτιαξαν τον Παρθενώνα, πρέπει να τους τιμήσουμε και αυτό κάναμε.
-Είστε μία εμβληματική προσωπικότητα της Εθνικής Αντίστασης. Στη συνέχεια επιλέξατε μία πορεία μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Γιατί συνέβη αυτό;
Διότι ήταν ο χαρακτήρας μου τέτοιος. Δεν ήθελα να έχω καμία εξάρτηση μετά από ορισμένα γεγονότα «πολιτικάντικα» που συνέβησαν τότε και τα οποία αμαύρωσαν το μεγάλο αυτό εθνικοαπελευθερωτικό λαϊκό κίνημα εναντίον των κατακτητών, το οποίο ήταν μια λαμπρή σελίδα της νεότερης ιστορίας. Τώρα γιατί συνέβησαν όλα αυτά είναι μία ολόκληρη ιστορία και δεν είναι της παρούσης στιγμής να το αναλύσουμε.
Σήμερα που γιορτάζουμε την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου του 1940, τα ελληνόπουλα θα πρέπει να κρατήσουν αυτή την ιστορική ημερομηνία βαθιά μέσα στην ψυχή τους σαν θησαυρό.
Διότι από αυτή την ημερομηνία άρχισε η αντίσταση του ελληνικού λαού στον ναζισμό και στο φασισμό, ο οποίος είχε τρομοκρατήσει ολόκληρη την Ευρώπη. Όλες δε οι χώρες, εκτός από 4-5 που ήταν οι ουδέτερες και άλλες 4-5 που ήταν σύμμαχοι των Γερμανών, είχαν καταληφθεί από τα γερμανικά στρατεύματα. Η μόνη φυλή, το μόνο έθνος το οποίο σηκώθηκε πάνω και είπε «όχι εμείς θα πολεμήσουμε» ήταν οι Έλληνες. Ενώ οι άλλοι παρεδόθησαν σχεδόν αμαχητί ακόμα και η Γαλλία.
Αυτή λοιπόν η ημερομηνία πρέπει να μείνει βαθιά ριζωμένη μέσα στα παιδιά των παιδιών των παιδιών μας.
-Αγωνιστήκατε για μία ελεύθερη και ανεξάρτητη Ελλάδα. Πώς βλέπετε τη χώρα σήμερα;
Η χώρα είναι ελεύθερη, δηλαδή μπορείς να μπεις στο αεροπλάνο και να πας όπου θέλεις. Αλλά δεν είναι ανεξάρτητη. Ο ελληνικός λαός δέχτηκε με όλη την ψυχή του να μπει στην ευρωπαϊκή αγορά, η οποία μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση. Τότε όμως μας είχαν πει άλλα πράγματα. Μας είχαν πει ότι θα είναι η Ευρώπη των λαών, αλλά τώρα έχει μεταβληθεί σε Ευρώπη των πολυεθνικών.
-Πιστεύετε ότι η φωνή της νεολαίας σήμερα είναι αρκετά δυνατή για να αλλάξουν κάποια πράγματα στη χώρα μας;
Η ελπίδα του μέλλοντος είναι οι νέοι μας, τα παιδιά μας, τα οποία θα έρθει κάποια στιγμή που θα αναγκαστούν εκ των πραγμάτων- επειδή εμείς τα κάναμε μούσκεμα τελικά -να αγωνιστούν και να αλλάξουν ορισμένα πράγματα, τα οποία έχουν τελείως χαλαρώσει. Αυτή τη στιγμή, όμως, τα παιδιά αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα, όπως για παράδειγμα με την ανεργία. Δυστυχώς οι διάφοροι που διευθύνουν στα κράτη τα κοινωνικά συστήματα έχουν αρχίσει και παίρνουν τα προνόμια των εργαζομένων τα οποία είχαν κατακτήσει με αγώνες οι πρόγονοί τους.
Σήμερα για παράδειγμα δεν υπάρχει οκτάωρο, πάνε τα παιδιά να δουλέψουν και δεν υπάρχει καθορισμένος χρόνος. Υπάρχουν δυσκολίες και στον οικονομικό τομέα και στον κοινωνικό τομέα και στις σχέσεις ακόμα. Δεν υπάρχει επικοινωνία, όπως παλιά.
Εγώ πιστεύω απόλυτα στους νέους ανθρώπους. Και πιστεύω ότι δεν είναι σωστό αυτό που λέγεται ότι οι νέοι δεν είναι πολιτικοποιημένοι. Οι νέοι είναι πολιτικοποιημένοι, δεν είναι κομματικοποιήμενοι. Διότι έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στους μεγαλύτερους. Διότι βλέπουν ότι η ζωή έχει φτάσει σε έναν σημείο πολύ δύσκολο για τα νέα παιδιά.
-Έχετε δει την Ελλάδα να αλλάζει όλα αυτά τα χρόνια σε πολλά επίπεδα, πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό. Οι αλλαγές αυτές πώς πιστεύετε ότι έχουν επηρεάσει τη νοοτροπία του Έλληνα;
Η νοοτροπία του Έλληνα δεν έχει βασικά αλλάξει. Ο ελληνικός λαός έχει ελαττώματα, αλλά έχει και πάρα πολλά προτερήματα. Είναι φιλόξενος, χαρούμενος. Έχουμε μία χώρα θαυμάσια γεμάτη ήλιο. Η νοοτροπία του κόσμου δεν έχει αλλάξει. Απλώς δεν υπάρχει η επικοινωνία η οποία υπήρχε παλαιότερα. Δεν υπάρχει το καφενείο, δεν υπάρχει η αυλή. Με την πρόοδο η οποία εξελίχθηκε σταμάτησε πλέον η επικοινωνία.
-Τι απέμεινε σήμερα από το πνεύμα της Εθνικής Αντίστασης και από τους τότε συναγωνιστές σας;
Δυστυχώς όλοι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι αγωνιστήκανε, σιγά-σιγά φεύγουνε από τη ζωή, διότι φτάσαμε στο τέλος πλέον.
Οι γενιές αυτές του '40 ήτανε «δράκου γέννα», περάσανε μία περίοδο με πάρα πολλές δυστυχίες, με πάρα πολλούς πόνους, με πάρα πολλά προβλήματα και πείνες και αγώνες. Είχανε βέβαια και τους θριάμβους τους και τις χαρές τους. Αλλά φτάσανε πλέον στο τέλος.
Οι καινούργιοι Έλληνες, όταν ήρθε η σειρά τους να αγωνιστούν για ορισμένα πράγματα, αγωνίστηκαν αλλά στο τέλος κουράστηκαν. Φτάσανε σε ένα σημείο και υπάρχει μία χαλάρωση.
Όμως ο ελληνικός λαός έχει πάντα μέσα του κάτι το οποίο δεν το έχουν άλλοι λαοί. Στις δύσκολες περιστάσεις ο ελληνικός λαός κατά περίεργο τρόπο πάντα βρίσκεται εκεί που πρέπει, δηλαδή στις επάλξεις. Αυτό είναι γραμμένο στην ιστορία επί 3.000 χρόνια. Να σας πω ένα πρόσφατο παράδειγμα: Όταν οι Αμερικάνοι βομβαρδίζανε τη Γιουγκοσλαβία διότι θέλανε να τη διαλύσουνε και τελικά τη διέλυσαν, ο μόνος λαός ο οποίος ήταν με το μέρος του αδικημένου, δηλάδη της Γιουγκοσλαβίας, ήταν οι Έλληνες. Ολόκληρη η Ευρώπη ήταν με τους Αμερικάνους που βομβαρδίζανε και χτυπάγανε.
Επίσης ήθελα να προσθέσω το εξής. Τώρα με την καινούρια κρίση την οποία έχουμε, την οικονομική και μας βάλανε αυτό τον διεθνή οικονομικό έλεγχο έχω να πω το εξής. Ορισμένες γερμανικές εφημερίδες και μάλιστα όχι φυλλάδες, μεταχειρίστηκαν κατά περίεργο τρόπο τα ίδια λόγια για τον ελληνικό λαό τα οποία είχε πει ο διοικητής ο ναζί συνταγματάρχης, ο οποίος διέταξε τη σφαγή των Καλαβρύτων στην αναφορά του και τα οποία αποκαλύφθηκαν αργότερα. Αυτός είχε πει λοιπόν ότι θα τιμωρήσουμε αυτό το «βρωμολαό των απατεώνων, των διεφθαρμένων και τεμπέληδων, τους Έλληνες οι οποίοι τολμήσανε να πειράξουν τα νικηφόρα στρατεύματά μας» και τέτοιες βλακείες. Τα ίδια σχεδόν λόγια μεταχειρίστηκαν και αυτοί που μας βρίζουνε σήμερα στις εφημερίδες. Οι μόνοι οι οποίοι δεν έχουν δικαίωμα να κάνουν αυτό το πράγμα είναι οι γερμανοί. Γιατί όχι μόνο αφήσανε ημικατεστραμμένη τη χώρα όταν απεχώρησαν, μετά την κατάκτηση επί 3,5 χρόνια και δολοφονούσαν τον κόσμο, κάψανε 1.200 χωριά, είχαν καταστρέψει τους δρόμους, τα λιμάνια, τις σιδηροδρομικές γραμμές, τα πάντα, είχανε πάρει και το δάνειο, ενώ είχαν αναγκάσει και την ελληνική κυβέρνηση τότε να βγάλει τον αισχρό, τον κατάπτυστο αυτό νόμο, με τον οποίο λέγανε να μην τιμωρούνται οι εγκληματίες Γερμανοί, οι οποίοι είχαν κάνει εγκλήματα πολέμου στην Ελλάδα. Αυτά είναι πράγματα απαράδεκτα.
-Τι μέλλον οραματίζεστε για τη χώρα;
Πιστεύω ότι όλα θα περάσουν σιγά-σιγά. Πρέπει να κάνουμε υπομονή. Και εμένα η ελπίδα μου όπως και όλων αυτών που επιζούνε από τη γενιά αυτή του ‘40 που αγωνιστήκαμε για ιδανικά, όπως η ελευθερία, η ειρήνη, η δημοκρατία και για τα κοινωνικά δικαιώματα είναι η νέα γενιά. Και οι νέοι θα βρουν τρόπο να αγωνιστούν και να κρατήσουν μέσα τους βαθιά τις έννοιες, τις παραδόσεις και τα έθιμα τα ελληνικά.
*«Σε κάποιο βιβλίο του Κίπλινγκ, ή της Περλ Μπακ -δεν θυμάμαι τώρα ακριβώς πότε και πού- διάβασα ότι οι γέροι Κινέζοι, όταν γεννιέται ένα καινούργιο εγγόνι τους, πηγαίνουν στο νεογέννητο και του εύχονται να ζήσει τη ζωή του σε ενδιαφέρουσες και σπουδαίες εποχές. Αυτό ακριβώς συνέβη σε μένα και τους συνομήλικούς μου Έλληνες. Ζήσαμε σε πολύ ενδιαφέρουσες και σπουδαίες εποχές…. Σε αυτά τα χρόνια, όλοι μαζί οι Έλληνες και Ελληνίδες, της λεγόμενης γενιάς του '40, ανεβάσαμε την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό ψηλά και γράψαμε ιστορία»…
Με αυτά τα λόγια ξεκινά το βιβλίο του Απόστολου Σάντα, με τίτλο «Μια νύχτα στην Ακρόπολη… μνήμες από μια σπουδαία εποχή» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βιβλιόραμα.
Κική Μαργαρίτη
