Η αποδόμηση της διοίκησης της ναυτιλίας και των λιμανιών
Η διοίκηση της ναυτιλίας και των λιμανιών στη χώρα μας αποτελεί τους τελευταίους αρκετούς μήνες της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ ένα πεδίο δομικών αλλαγών και οργανωτικών αναδιαρθρώσεων.
Οι κυβερνητικές προσπάθειες προκαλούν, ωστόσο, έναν έντονο προβληματισμό σε σχέση με τις κυβερνητικές στοχεύσεις, την προετοιμασία και το σχεδιασμό των μεταβολών, την υλοποίηση των επιλογών, την αποτελεσματικότητα του συστήματος. Μια κριτική αποτίμηση του κυβερνητικού έργου στο εν λόγω πεδίο, μέχρι σήμερα, οδηγεί στο συμπέρασμα της διαμόρφωσης μιας σειράς εξαιρετικά αρνητικών στοιχείων, που επηρεάζουν δυσμενώς την ποιότητα των εκροών και υπονομεύουν το μέλλον της ναυτιλίας: συνεχείς πειραματισμοί, σημαντικά ελλείμματα, ανακολουθίες, προβληματικές επιλογές και αλλεπάλληλα λάθη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αναδιάρθρωση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (YEN) και η κατανομή των αρμοδιοτήτων και του προσωπικού του στα Υπουργεία Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (ΥΠΟΙΑΝ) και Προστασίας του Πολίτη (ΥΠΡΟτΠ), μέσα από διαδοχικά προεδρικά διατάγματα.
Τα πολύ προβληματικά στο σύνολο τους διατάγματα και οι «διορθωτικές» κινήσεις που ακολούθησαν το πρώτο και τραγικά άστοχο εξ αυτών κατέστησαν προφανή την προχειρότητα στο σχεδιασμό, τη σχετική άγνοια για τα ζητήματα της ναυτιλίας, την προσπάθεια εξυπηρέτησης των εφοπλιστικών συμφερόντων και τη συντεχνιακή αντιμετώπιση των ζητημάτων, κυρίως από το Λιμενικό Σώμα, τον ανταγωνισμό των κέντρων και παράκεντρων της εξουσίας.
Ώστε, μια τολμηρή πρόθεση αναδιοργάνωσης και αποστρατικοποίησης της διοίκησης της ναυτιλίας και των λιμένων της χώρας εξέπεσε στην αποδιοργάνωση του συστήματος, στη δημιουργία δυσλειτουργικών δομών, σε παλινδρομήσεις, σε σύγχυση.
Αλλά και σε ανορθολογικές επιλογές, που αντιβαίνουν στις ανάγκες, όπως επίσης στη λογική συγκρότηση του συστήματος.
Είναι λοιπόν, για παράδειγμα, πέρα από κάθε λογική ότι η Γενική Γραμματεία Ναυτιλιακής Πολιτικής του ΥΠΟΙΑΝ καμία σχέση δεν έχει με τη χάραξη και την υλοποίηση ναυτιλιακής πολιτικής, που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του ΥΠΡΟτΠ, το οποίο δεν αποτελεί ένα παραγωγικό-οικονομικό Υπουργείο και θα έπρεπε να επιφορτιστεί με άλλα καθήκοντα.
Ή ότι οι θαλάσσιες μεταφορές και τα λιμάνια υπάγονται στο ΥΠΟΙΑΝ, ενώ αφορούν ξεκάθαρα μεταφορές και υποδομή μεταφορών και ως εκ τούτου θα έπρεπε να μεταφερθούν στο Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων.
Και ότι, σταδιακά, οι αρμοδιότητες και οι Υπηρεσίες του ΥΕΝ, που αρχικά μεταφέρθηκαν, κατά ένα μεγάλο μέρος τους, στο ΥΠΟΙΑΝ, πέρασαν τελικά στο ΥΠΡΟτΠ και επανήλθαν, με περιπετειώδη τρόπο, στον έλεγχο του Λιμενικού Σώματος.
Η αποσύνθεση στην οποία έχει περιέλθει η διοίκηση της ναυτιλίας καθιστά πάντως ευρέως διάχυτη την αντίληψη ότι το προηγούμενο καθεστώς ήταν από πολλές απόψεις σαφώς καλύτερο και ότι η καλύτερη λύση θα ήταν ίσως η επανασύσταση του ΥΕΝ. Όπως επίσης συντηρεί την πεποίθηση ότι η παρούσα κατάσταση αποτελεί μια μεταβατική φάση που σύντομα θα παρέλθει, την ελπίδα για μια νέα μεταβολή με θετική έκβαση, που θα δώσει λύσεις στα διαμορφωμένα αδιέξοδα.
Στα παραπάνω στοιχεία προστίθενται η έλλειψη συγκεκριμένου και εκφρασμένου οράματος για τη ναυτιλία και τα λιμάνια, η απουσία στοχευμένης και συγκροτημένης πολιτικής, η μεθοδευμένη προσέγγιση των σημαντικών ζητημάτων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση κυβερνητικού έργου με προστιθέμενη αξία. Αντί αυτών, υφίσταται μια συγκεχυμένη και αποσπασματική πολιτική, η ανάληψη των όποιων πρωτοβουλιών και η άσκηση του κυβερνητικού έργου κατά πλήρη παράκαμψη των υπηρεσιακών παραγόντων, με τη βοήθεια συμβούλων αμφιβόλων προσόντων και επιδιώξεων, αλλά και μια διεκπεραιωτική λογική για την πλειονότητα των θεμάτων που δεν αφορούν στις απροσδιόριστες άμεσες προτεραιότητες της πολιτικής ηγεσίας.
Είναι ενδεικτικό για το στυλ διακυβέρνησης ότι ακόμη και υψηλόβαθμοι υπηρεσιακοί παράγοντες πληροφορούνται με έκπληξη τις κυβερνητικές προθέσεις από δημοσιεύματα στον τύπο, ενώ στους διαδρόμους του κτιρίου της Ακτής Βασιλειάδη κυκλοφορεί μια έντονη σεναριολογία για όλα τα σημαντικά θέματα που απαιτούν κυβερνητικές αποφάσεις ή για τα οποία προοιωνίζονται ή φημολογούνται αλλαγές.
Είναι ακόμη τραγικό το γεγονός ότι η συνέχεια της πολιτικής και των θεμάτων έχει διακοπεί, ενώ δεν διαφαίνεται η πρόθεση της ηγεσίας για ανακίνηση τους στο άμεσο μέλλον, ώστε διαμορφώνεται μια σημαντική υστέρηση ακόμη κι εκεί όπου είχε σημειωθεί πρόοδος και είχαν αναληφθεί πρωτοβουλίες.
Και ότι ακόμη και καλοπληρωμένες και πολυδιαφημισμένες από την προηγούμενη ηγεσία μελέτες που καταρτίστηκαν σχετικά πρόσφατα, όπως, για παράδειγμα, αυτή για την αξιοποίηση του Χρηματοδοτικού Πρωτοκόλλου μεταξύ ΥΕΝ και Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την Ανάπτυξη των Λιμένων ή το Master Plan για την Ανάπτυξη του Θαλάσσιου Διαδρόμου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, παραμένουν κλειδωμένες ή ξεκλείδωτες στα συρτάρια των υπηρεσιακών, σε κάθε περίπτωση, πλήρως αναξιοποίητες, έστω ως εισροή για τη χάραξη πολιτικής, στο συγκεκριμένο για τα λιμάνια. Μόνο αμφιβόλου αποτελέσματος και προθέσεων ζητήματα κινούνται με ταχύτητα και αποφασιστικότητα, όπως η άρση του καμποτάζ στην κρουαζιέρα, χωρίς περίσκεψη, χωρίς μελέτη, χωρίς τεκμηρίωση.
Και ίσως και η υποβολή κάποιων τεχνικών δελτίων για προβληματικά ή μη ώριμα και αμφιβόλου αξίας έργα.
Τα αρνητικά αυτά στοιχεία επιτείνονται από μια αρνητική συγκυρία στην ηγεσία της διοίκησης της ναυτιλίας και των λιμανιών.
Μια ανεπαρκής και αδιάφορη ή «ψαλιδισμένη» Υπερυπουργός στο ΥΠΟΙΑΝ, ένας Γενικός Γραμματέας Ναυτιλιακής Πολιτικής με χαρακτηριστική άγνοια των διαδικασιών και της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης, αλλά και περιορισμένης εμβέλειας συμβούλους, ένας ισχυρός άνδρας στον ΟΛΠ με ρόλο και φιλοδοξίες σκιώδη υπουργού σε θέματα λιμένων και ίσως όχι μόνο, η απαράδεκτη καθυστέρηση διορισμού των διοικήσεων στους Οργανισμούς Λιμένα.
Υπό αυτές τις συνθήκες είναι προφανώς αδύνατο να υπάρξει ουσιαστικό κυβερνητικό έργο.Φαίνεται λοιπόν ότι πρέπει να αλλάξουν αρκετά στη διοίκηση της ναυτιλίας και των λιμανιών.
Κυρίως όμως, πρέπει να υπάρξει μια υπεύθυνη κυβερνητική στάση στην οργάνωση της διοίκησης της ναυτιλίας και στην τοποθέτηση προσώπων που θα είναι σε θέση να ενσκήψουν στα ζητήματα και να τα διαχειριστούν με κατάλληλο και αποτελεσματικό τρόπο.
Κ.Δ
